بررسی وضعیت دو بنای تاریخی در گفت‌وگو با معاون میراث فرهنگی؛
مرمت لاک‌پشتی آثار تاریخی!
گروه جامعه ـ از هر گوشه‌ای از استان کرمان ناله‌ی بناهای تاریخیِ در حال احتضار بلند است. بناهایی که از سده‌های دور تاکنون پابرجا مانده‌اند و در پی عدم رسیدگی به‌موقع رو به تخریب نهاده‌اند تعدادشان هم بی‌شمار است.
اداره کل میراث‌فرهنگی به‌عنوان متولی دولتی این بناهای ارزشمند همواره به‌دلیل عملکرد نامناسب خود در این حوزه مورد نقد رسانه‌ها و افکار عمومی بوده است اما؛ در پاسخ به انتقادات، نبود پول و اعتبارات کافی را به‌عنوان دلایل عدم رسیدگی به این اماکن مطرح می‌کند.
این اما در حالی است که همه‌ی مقامات استان وانمود می‌کنند که اهمیت رونق گردشگری تاریخی و فرهنگی که به بود و نبود این بناها گره خورده را درک کرده و در راستای آن برنامه دارند و حالا، سوالی که بی‌پاسخ مانده این است: چه‌طور می‌توان دوست‌دار تاریخ و فرهنگ این سرزمین و خواهان رونق گردشگری در استان بود اما به‌عنوان مثال؛ پروژه‌ی مرمت و احیای قبه‌سبز را تامین اعتبار نکرد و به پیشرفت لاک‌پشتی آن دلخوش کرد؟ یا کاشی‌های فروریخته‌ی گنبد مشتاقیه را بعد از این همه مطالبه‌ای که در چهار ماه گذشته صورت گرفت مرمت نکرد؟
مرور سرگذشت این دو پروژه می‌تواند تصویری از آنچه در حوزه‌ی میراث‌فرهنگی استان می‌گذرد را به نمایش بگذارد.
کناره‌گیری دانشگاه آزاد از مرمت قبه سبز!
قبه‌سبز کرمان از بناهای قرن هفتم هجری قمری است که در زمان حکومت قراختاییان کرمان در حدود سال‌های ۶۳۰ تا ۶۸۱ هجری‌قمری ساخته شده اما به مرور زمان تخریب شده است. دو سال پیش، تصمیم گرفته شده که با مشارکت دانشگاه آزاد کشور و شهرداری و استانداری و میراث‌فرهنگی، بقایای این بنا که آن را نخستین دانشگاه در کرمان می‌نامند بازسازی شود.
دو سال از شروع عملیات این پروژه گذشته و معاون میراث‌فرهنگی استان می‌گوید که دانشگاه آزاد از پروژه جدا شده و اتمام آن هم بستگی به این دارد که چه‌قدر پول به پروژه برسد.
مجتبی شفیعی در این‌باره در گفت‌وگو با «فردای‌کرمان» اظهار کرد: «پروژه‌ی احیای قبه‌سبز شامل چند فاز است؛ فاز اول آن، مرمت تزیینات قبه بود که انجام شد. همچنین، پشت‌بام ایوانی که باقی مانده نیاز به استحکام‌بخشی و مرمت داشت که این نیز انجام شد و در مجموع، کارهای مرمتی را در دو فاز و با اعتبارات ملی انجام داده‌‌ایم».
وی افزود: «فاز بعدی، تملک املاک حریم و عرصه‌ی بنا بوده که میراث‌فرهنگی، در سال‌های گذشته دو ملک را تملک کرده است. یکی از این دو ملک جمع و تبدیل به زمین شده و دیگری، هنوز کاری در آن انجام نداده‌ایم و قرار است به دفتر مشترک ما و دانشگاه آزاد و شهرداری برای پروژه‌ی ساماندهی قبه‌سبز و محور بازار عزیز تبدیل شود». شفیعی ادامه داد: «اخیرا شهرداری خانه‌ای که مجاور بنا و در ضلع غربی آن بوده را تملک کرده و قرار است در اختیار ما گذاشته شود تا گمانه‌زنی و پی‌گردی در کف آن خانه انجام دهیم چرا که بخش عمده‌ای از بنا، در ضلع غربی ایوان بوده و برای این‌که پلان آن را شناسایی کنیم نیاز به گمانه‌زنی و پی‌گردی در کف آن داریم». وی با بیان این‌که ما معتقدیم بخش زیادی از بقایای معماری قبه‌سبز هنوز موجود است و در زیرزمین مدفون شده، اظهار کرد: «با یک‌سری از کاوش‌های باستان‌شناسی سعی خواهیم کرد تا این بقایای معماری را خارج کنیم تا به سایت موزه تبدیل شود».
شفیعی در عین‌حال تاکید کرد: «همه‌ی این اقدامات اما نیاز به اعتبار دارد و ما به‌دنبال آن هستیم تا از اعتبارات ملی و استانی برای این پروژه جذب کنیم».
وی در پاسخ به این پرسش که در این پروژه شریک دیگری به نام دانشگاه آزاد هم داشتید؛ این دانشگاه تاکنون چه کرده است؟ توضیح داد: «در ابتدا، قرار بود دانشگاه آزاد از این پروژه، حمایت مالی داشته باشد اما نظرشان تغییر کرد و دیگر تمایلی ندارند که این کار را انجام بدهند و دیگر در این زمینه نقشی ندارند». …
وی با اشاره به این‌که کمبود اعتبار عامل اصلی کندی این پروژه است، درباره‌ی زمان پایان پروژه هم گفت: «همه‌چیز بستگی به این دارد که اعتبارات آن تا چه زمانی برسد. ما اراده‌ی اتمام هرچه سریعتر پروژه را داریم ولی به تامین اعتبارات بستگی داریم. پیگیری هم کردیم هم از منابع استانی و ملی قرار است سهمی به قبه‌سبز داده شود که امیدواریم محقق شود».
و این یعنی اگر قبه‌سبز حمایت مالی جدی نشود، همچنان در لیست پروژه‌های ناتمام میراثی استان خواهد ماند.
ریزش کاشی‌های مشتاقیه به چشم نمی‌آید
تیرماه امسال بود که طی گزارشی، تصاویری از کاشی‌های گنبد آرامگاه مشتاقیه در «استقامت» منتشر کردیم که نشان می‌داد این گنبد در حال تخریب است. این وضعیت، نگرانی زیادی در بین دوست‌داران میراث‌فرهنگی کرمان ایجاد کرد. چند ماه گذشته و اکنون معاون میراث‌فرهنگی استان می‌گوید که تاکنون، فقط طرح مرمت برای آن تهیه کرده‌اند و بودجه‌ای در اعتبارات ملی گذاشته‌اند و قرار است کاری آنجا بشود.
حالا اما شفیعی در پاسخ به «فردای‌کرمان» که از او پرسیده است آیا گنبد مشتاقیه مرمت شد؟ می‌گوید: «طرح مرمتی را برای آن آماده کردیم و در اعتبارات ملی امسال هم برای آن هزینه‌ای پیش‌بینی کردیم تا بتوانیم آن را مرمت کنیم».
مجتبی شفیعی اما مشکل بزرگ این مجموعه را نحوه‌ی مدیریت آن دانسته و در این‌باره اظهار می‌کند: «مدیریت مشتاقیه با اوقاف است و ما تاکنون چند بار با دوستان جلسه گذاشتیم و گفته‌ایم که روی نحوه‌ی مدیریت این مجموعه حرف داریم». وی ادامه داد: «مدیریت این مکان یک‌سری مشکلات دارد و آن‌قدر که مدیریت مشتاقیه مشکل دارد شاید خود بنا مشکل نداشته باشد!».
شفیعی با بیان این‌که نیاز است که حتما روال مدیریت این مجموعه اصلاح شود، اظهار می‌کند: «در این زمینه پیگیری هم کردیم و با هیات امنای مشتاقیه و مسئولان اوقاف هم صحبت کردیم و جلساتی گذاشته‌ایم و امیدوارم به نتیجه برسیم». در این شرایط به نظر می‌رسد دولتی که رئیس آن در سفر به استان کرمان چنان تحت تاثیر میراث‌فرهنگی آن قرار می‌گیرد که بعد از تخت‌جمشید، برای کرمان و بناهایش دست به قلم می‌شود و یادداشت می‌نویسد، باید نگاه جدی‌تری به این حوزه داشته باشد.
رئیس جمهور حسن روحانی، در مردادماه ۹۵، در یادداشتی برای کرمان نوشت: ««ساعت هشت شب، برای بازدید یکی از اقدامات دولت در استان، از باغ فتح‌آباد دیدن کردم. انصافا احیای یک اثر معماری از دوران قاجاریه و تبدیل آن به مرکزی برای عموم، قابل تحسین است… از مسوولین استان و به ویژه استاندار محترم که توانستند در زمان کوتاهی این اثر ارزشمند را احیا کنند، تشکر می‌کنم. ضروری است نسبت به احیای بقیه‌ی آثار تاریخی نیز، چنین اقدامی صورت گیرد. دولت در این زمینه، مشوّق و حامی است».
کوشش‌های فراوانی که برای احیای بناهای ارزشمند کرمان می‌شود غیرقابل چشم‌پوشی است، اما وقتی رئیس دولت از توجه ویژة خود می‌گوید، این پرسش مطرح است که نمود این تشویق و حمایت ویژه از میراث‌فرهنگی کرمان کجاست؟ وقتی از هر گوشه‌ای از استان ناله‌ی بناهای تاریخی رو به احتضار بلند است؟
