گفت‌وگو با شفیعی، سخنگوی دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان:
موج دوم کرونا در استان کاهشی شد
*ماسک و فاصله‌گذاری در کنترل موج دوم بسیار تاثیرگذار بود
گروه جامعه – استان کرمان از ابتدای تیرماه بود که با شیوع گسترده‌تری از بیماری کرونا مواجه شد و آمار بستری‌شدگان و جان‌باختگان روزانه‌اش اوج گرفت. روز دوشنبه ۱۷ شهریورماه اما سخنگوی دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان اعلام کرد که بعد از گذشت حدود دو و نیم ماه، موج دوم روند کاهشی پیدا کرده است.
مهار کُند موج دوم بیماری اما موضوعی است که دکتر مهدی شفیعی پیش از این هم درباره‌ی آن سخن گفته است. او در گفت‌وگویی که به‌تازگی با «فردای‌کرمان» داشته در این‌باره می‌گوید انتظار می‌رود وقتی یک موج از اپیدمی شکل می‌گیرد چهار تا شش هفته بعد فروکش کند اما درباره‌ی موج دوم کرونا در استان، تازه از هفته‌ی گذشته روند کاهشی شروع شده است.
در همین‌حال، او در این گفت‌وگو تصریح می‌کند که وضعیت فعلی شکننده است و اگر بی‌احتیاطی یا سهل‌انگاری صورت گیرد، موج‌های بعدی رخ خواهد داد.
کرونا در استان کرمان تا روز دوشنبه ۱۷ شهریورماه، جان ۷۵۸ نفر را گرفت. شمار بستری‌شدگان قطعی که از خدمات بیمارستانی استفاده کردند هم به «پنج هزار و ۹۹۳ نفر» رسید. تا عصر دوشنبه، ۱۴۸ بیمار کرونا در استان بستری بودند.
اگرچه به گفته‌ی شفیعی موج دوم کرونا در استان کاهشی شده اما براساس شاخص‌های وزارت بهداشت، استان همچنان در وضعیت قرمز قرار دارد.
در ادامه، بخشی از گفت‌وگوی سخنگوی دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان با فردای‌کرمان را می‌خوانید که علاوه بر وضعیت کرونا، درباره‌ی همزمانی کرونا و آنفلوآنزا در پاییز و نیز تاثیر قطعی‌ای که ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی در پیشگیری از کرونا دارد توضیحاتی می‌دهد. و البته، درباره‌ی ماسک‌هایی که زباله‌گردها جمع کرده و می‌شویند و احتمالا برای استفاده‌ی مجدد در جایی عرضه می‌کنند، هم توضیح می‌دهد. گزیده‌‌ای از گفت‌وگو را در ادامه بخوانید. متن کامل آن در سایت خبری فردای‌کرمان به نشانی fardayekerman.ir در دسترس است.
*آقای دکتر، لطفا گزارشی از وضعیت اپیدمی در استان کرمان را ارائه بفرمایید. آیا موج دوم فروکش کرده است؟
خوشبختانه موج دوم اپیدمی در استان کرمان که به شکل یک نمودار ثابت درآمده بود تقریبا از هفته‌ی گذشته شیب ملایمی را شروع کرده و به سمت کاهش است. این، نتیجه‌ی اقداماتی است که طی یک ماه گذشته در رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی و اجتماعی، استفاده از ماسک و برخی اقدامات کنترلی در مکان‌های شلوغ و ادارات صورت گرفته است.
اگر روند کاهشی به همین منوال پیش برود، می‌توان امیدوار بود که طی هفته‌های آینده به وضعیت قبل از شروع اپیدمی در ابتدای تیرماه برگردیم و در ادامه، وضعیتی که در اردیبهشت‌ماه و خردادماه داشتیم را تجربه کنیم.
* در ابتدای اپیدمی، تعطیلی و محدودیت‌ها اعمال شد. نتیجه هم داد و بیماری کم شد. بعد در گام دوم، طرح فاصله‌گذاری هوشمند اجرا شد که با شکست مواجه شد چون وارد موج دوم بیماری شدیم. در حال حاضر، یکی از جدی‌ترین استراتژی‌ها، استفاده‌ی عمومی از ماسک است. ارزیابی‌ها از تاثیرات استفاده از ماسک چه نتایجی را نشان می‌دهد؟ آیا می‌توان به ماسک زدن به عنوان یک راه‌حل کنترلی قابل اعتماد و پایدار در برابر کرونا تکیه کرد؟
ببینید، در ابتدا، وقتی با بیماری واگیردار با قدرت سرایت بالا مواجه می‌شویم، از طریق قرنطینه و محدود کردن ترددها می‌توان جلوی انتشار بیش‌تر را گرفت و سرعت انتقال را کاهش داد ولی وقتی کم‌کم مناطق مختلفی درگیر می‌شوند، قرنطینه و محدود کردن جواب نمی‌دهد. در این شرایط باید دنبال شناسایی افراد مبتلا و بدون علامت و قطع ارتباط آنان باشیم و از روش‌های پیشگیری و کنترلی که راهگشاست بهره ببریم. درباره‌ی کووید ـ ۱۹ چون انتقال آن از طریق ترشحات تنفسی است فاصله‌گذاری فیزیکی و اجتماعی و استفاده از ماسک و شست‌وشو و ضدعفونی مکرر دست‌ها راه‌های پیشگیری است همچنین پیگیری اطرافیان بیمار و توصیه به ناقلان تا در منزل بمانند. این اقدامات، کمک می‌کند تا ابتلا کمتر و زنجیره‌ی انتقال قطع شود. پس، وقتی اپیدمی استقرار پیدا کرد قرنطینه و محدود کردن ترددها و اقدامات ابتدای ایپدمی خیلی کمکی نمی‌کند ضمن اینکه پیامدها و معضلاتی هم به‌دنبال دارد که گاهی بیش‌تر از فواید آن است. بی‌شک استفاده از ماسک و فاصله‌گذاری فیزیکی باعث شد تا ما بتوانیم تقریبا موج دوم را در استان کنترل کنیم. معمولا وقتی موج اپیدمی ایجاد می‌شود اگر پروتکل‌های بهداشتی دقیقا رعایت شود، انتظار می‌رود چهار تا شش هفته فروکش کند ولی در استان دیدیم که اپیدمی بیش‌تر از شش هفته طول کشید یعنی از اول تیرماه که درگیر آن شدیم، کل تیر و مرداد در قله‌ی اپیدمی بودیم چون استفاده از ماسک در حد استاندارد نبود اما هرچه درصد استفاده بالاتر رفت و فاصله‌گذاری جدی‌تر گرفته شد، به سمت بهبودی اوضاع رفتیم. اینکه اپیدمی در استان طول کشید نشان می‌دهد همین درصد کمی که استفاده نکردند تاثیر زیادی بر شرایط گذاشتند. تاکید می‌کنم که تجربه نشان داد استفاده‌ی از ماسک و فاصله‌گذاری خیلی در کنترل موج دوم تاثیرگذار بود و همچنان هم یک روش تاثیرگذار است. فراموش هم نشود که اپیدمی ما شکننده است چون هنوز به قطع کامل زنجیره‌ی انتقال نرسیدیم. اگر رفتارهای بهداشتی مقداری کمرنگ شود، امکان برگشت موج‌های بعدی وجود دارد.
*با توجه به نزدیکی به فصل پاییز و احتمال شیوع آنفلوآنزا، آیا ماسک نمی‌تواند از بحرانی شدن اوضاع جلوگیری کند که وزارت بهداشت این همه از همزمانی کرونا و آنفلوآنزا در پاییز و زمستان ابراز نگرانی می‌کند؟
همزمانی اپیدمی کووید ـ ۱۹ و آنفلوآنزا بحثی جدی است که در همه‌ی دنیا مطرح شده است. سال‌هاست که ما وقتی به سمت فصول سرد می‌رویم اپیدمی آنفلوآنزا به‌عنوان یک بیماری تنفسی فصلی، به وجود می‌آید و هر ساله، اپیدمی‌های کوچک و بزرگ در جوامع گزارش می‌شود. بنابراین، باید حتما دغدغه‌ی آنفلوآنزا را داشته باشیم اما اینکه آنفلوآنزا چه وضعیتی را خواهد داشت چون راه انتقال آن با کووید ـ ۱۹ خیلی نزدیک است، به‌دلیل آموزش‌ها و مراقبت‌های مربوط به کرونا و استفاده‌ی مردم از ماسک ممکن است وضعیت حادّی را تجربه نکنیم. در سال‌های گذشته در جریان اپیدمی آنفلوآنزا با وجود اینکه ما تاکید می‌کردیم شست‌وشوی دست‌ها مرتب انجام شود و اگر کسی علامتی از بیماری دارد، در منزل بماند و از ماسک استفاده کند خیلی کم مردم توجه و رعایت می‌کردند. الان اما
قطعا زنجیره‌ی انتقال آنفلوآنزا را مثل سال‌های گذشته نباید داشته باشیم چون داریم راه انتقال آن را با رعایت نکات بهداشتی ویژه‌ی کووید۱۹ سد می‌کنیم و اگر رفتارهای پیشگیرانه به‌درستی انجام شود شاید اصلا امسال اپیدمی آنفلوآنزا را تجربه نکنیم یا موارد محدود و تک‌گیر داشته باشیم. از طرفی، در نیمکره‌ی جنوبی زودتر از ما که در نیمکره‌ی شمالی هستیم؛ ویروس آنفلوآنزا به‌گردش درمی‌آید، امسال اما از این کشورها، از اپیدمی‌های بزرگ آنفلوآنزا گزارشی نرسیده است، بنابراین، خیلی نمی‌دانیم امسال در دنیا چه گونه‌ای از ویروس آنفلوآنزا در گردش است. آیا همان گونه‌های سال گذشته هستند یا تغییر یافته؛ خفیف‌تر یا شدیدتر شده‌اند؟ در این وضعیت، اگر رفتارهای بهداشتی ضعیف و زنجیره‌ی انتقال آنفلوآنزا در کشور برقرار شود دیگر نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که اپیدمی چه شدتی خواهد داشت چون تجربه‌ی نیمکره‌ی جنوبی را که همیشه به ما در کنترل بیماری کمک می‌کرد امسال در اختیار نداریم. موضوع بعدی اینکه علائم آنفلوآنزا در مراحل اولیه خیلی شبیه کروناست. برای کرونا دارو نداریم اما برای آنفلوآنزا داروی تقریبا موثری داریم. ولی چون علائم شبیه هم است خیلی کار تشخیص برای کادر پزشکی سخت می‌شود که بدانند آیا فرد، مبتلا به آنفلوآنزاست یا کووید؟ آیا داروی آنفلوآنزا را به بیمار بدهند یا خیر؟ اگر هم بخواهند فرض را بر این بگذارند که هر فردی علامت‌دارد، مبتلا به آنفلوآنزاست و داروی آن را مصرف کند؛ آن‌قدر دارو ممکن است در دسترس نباشد. به همین دلیل، کار مقداری سخت می‌شود. این همزمانی، نظام مراقبت بیماری را پیچیده و نیاز به آزمایش هر دو بیماری را در برخی از افراد بستری ایجاد می‌کند در نتیجه، هزینه‌های تشخیص بالا می‌رود. به همین دلیل نگرانیم اگر زنجیره‌ی آنفلوآنزا برقرار شود، چالشی برای کنترل هر دو این بیماری‌ها ایجاد شود.
*عصر جمعه یکی از شهروندان کرمانی عکسی برای ما فرستاد و گفت که زباله گردها در یک خانه‌ی نیمه‌متروکه در بلوار نصر، در حال شستن ماسک‌ها و خشک کردن آن هستند. شما از چنین اتفاقاتی اطلاع دارید؟ گزارشی از این نوع موارد به شما رسیده است؟ در کل، بحث پسماندهای کرونا یک موضوع خیلی جدی است. لطفا بفرمایید چه قدر احتمال ورود مجدد ماسک‌های دور ریخته‌شده به چرخه‌ی توزیع وجود دارد؟ چه اقداماتی باید انجام می‌شود تا جلوی این خطر گرفته شود و در این خصوص، شما چه نگرانی‌هایی دارید؟
درباره‌ی موردی که از آن نام بردید، چیزی به من گزارش نشده است و می‌دانم به همکاران بهداشت محیط ما هم از طریق سامانه‌ها گزارشی واصل نشده چون اگر بود در جلساتی که داریم مطرح می‌کردند. اما خواهش می‌کنم شهروندان چنین مواردی را به سامانه‌ی ۱۹۰ گزارش دهند یا اینکه حداقل به گوش ما برسانند و مکان و آدرس آن را هم به‌طور دقیق اعلام کنند تا بتوانیم فورا اقدام کنیم. در کل، این، یک نگرانی است. زباله‌گردها قطعا از هرچیزی که بتوانند آن را به پول تبدیل کنند استفاده می‌کنند. از ضایعات پلاستیکی و فلزی و کاغذی گرفته تا ماسکی که ظاهر آن تمیز باشد و بتوان با شست‌وشو و اتوکشی دوباره آن را در چرخه‌ی مصرف قرار داد. البته، این ماسک‌ها قطعا در داروخانه و فروشگاه و در بسته‌بندی‌های مناسب وارد نمی‌شود تا ما از آن استفاده کنیم. چون اکثریت ما از مراکز معتبر ماسک تهیه می‌کنیم ولی این ماسک‌هایی که زباله‌گردها برمی‌دارند ممکن است در حاشیه‌ی شهر یا توسط خود این افراد مورد استفاده قرار گیرد یا به‌صورت فله‌ای در ورودی ادارات و سازمان‌ها و مراکزی که تاکید داریم به ارباب‌رجوع بدون ماسک ارائه‌ی خدمت نکنند عرضه‌شان کنند. همیشه این نوع سودجویی‌ها وجود دارد و ما باید جلوی آن را بگیریم. شما با طرح این موضوع، گوشزد خوبی کردید. حتما باید در بحث‌های آموزشی این مسائل را ببینیم. همچنین، وقتی از ماسک یک‌بار مصرف استفاده می‌کنیم، باید حتما آن را در پلاستیک گذاشته و درِ آن را گره بزنیم و معدوم کنیم. خواهش من این است در ادارات و مراکزی که مصرف ماسک در آن بالاست مکان ویژه‌ای برای ماسک‌ها در نظر بگیرند تا وقتی نیروهای عزیز و خدوم شهرداری برای جمع‌آوری مراجعه می‌کنند، به این مکان بیایند و زباله‌ها را ببرند. این کار، باعث می‌شود که ماسک‌ها در اختیار زباله‌گردها قرار نگیرد و ترجیحا تا جایی که ممکن است، ماسک‌ها هم معدوم شود؛ کاری که در حال حاضر، در بیمارستان‌ها انجام می‌شود. زباله‌گردها اما این ماسک‌ها را بیش‌تر در زباله‌های خانگی پیدا می‌کنند. این موضوع، نکته‌ی مهمی است حتما در جلسات کارشناسی روی آن بحث می‌کنیم تا راهکار بهداشتی پیدا کنیم تا دسترسی زباله‌گردها به این ماسک‌ها محدودتر شود. راهکار هم وجود دارد؛ یک راه این است که وقتی نمی‌خواهیم ماسک را استفاده کنیم، آن را پاره یا بند و کش را قطع کنیم تا قابلیت استفاده‌ی مجدد وجود نداشته باشد.
