معاملۀ‌ سرنوشت‌ساز همایون صنعتی با سهراب سپهری

محمد لطیف‌کار: روزی که همایون صنعتی تمام تابلوهای نقاشی سهراب سپهری را خرید، زندگی سهراب تغییر اساسی کرد. ماجرا را چند سال پیش منوچهر انور، از دوستان و همکاران قدیمی «همایون» برای سیروس علی‌نژاد روزنامه‌نگار تعریف کرده است. علی‌نژاد هم شنیده‌هایش را در اردیبهشت نودوشش در مجله‌ی بخارا، منتشر می‌کند.

وقتی خاطره را خواندم، شگفت‌زده شدم. حیفم آمد در سالروز تولد این شاعر و نقاش بزرگ کشورمان به این ماجرا که به نوعی به کرمان، همایون صنعتی، موزه صنعتی و پرورشگاه صنعتی ربط دارد اشاره‌ای نکنم.

همایون صنعتی که در جوانی به کار گالری‌داری اشتغال داشته، یک روز به دوست خود آقای انور می‌گوید: می‌خواهم چند تابلو نقاشی بخرم. انور می‌گوید: پسری هست به اسم سهراب سپهری. من باهاش رفیقم. کارهاش خوبه و از همه‌ی کسانی که حالا هستند بهتر است. همایون می‌گوید: برویم ببینیم.

با سهراب سپهری قرار می‌گذارند، و همایون بیست تا سی کار از آثار سهراب را که در آن زمان هنوز شهرتی نداشته می‌بیند و انتخاب می‌کند.

انور می‌گوید: وقتی همایون همه را دید، یک‌دفعه گفت آقا چند؟ سهراب نمی‌دانست چه قیمتی روی کارهای خودش بگذارد، تا آن روز شاید حتی یک تابلو هم نفروخته بود. همایون گفت همه‌اش را می‌خرم، چند؟ سهراب گفت نمی‌دانم، موضوع به اواخر دهه‌ی سی برمی‌گردد که قیمت تابلوی نقاشی ده هزارتومان هم نبود. یک‌هو همایون گفت همه را با هم می‌خرم، صد هزارتومان، موافقی؟

سهراب خوشحال شد، اما نمی‌دانست چه باید بگوید. گفت آقا محبت دارید، قابلی ندارد. صدهزار تومان آن موقع‌ها خیلی پول بود. به سهراب گفتم این صدهزارتومان به درد تو نمی‌خورد. به همایون هم گفتم به سهراب پول ندهید! کار دیگری برایش بکنید. گفت چه کار بکنم؟ گفتم سهراب را بفرستید ژاپن نقاشی بخواند، خرجش را بدهید. سهراب از این قضیه عجیب استقبال کرد. همایون هم از حرف من خوشش آمد.

انور در ادامه می‌گوید: سهراب به ژاپن رفت و همایون هزینه‌ی کارآموزی و تحصیل‌ او را پرداخت کرد. وقتی برگشت، شد این سهراب سپهری که نقاشی‌های معروفش را ‌کشید.

انور در ادامه به علی‌نژاد با تاکید می‌گوید: این چیزی که می‌گویم یک ذره هم کم و زیاد ندارد و عین حقیقت است. او در مورد سرنوشت تابلوهای سپهری این را هم اضافه می‌کند: همایون صنعتی همه‌ی آن تابلوهای سهراب را به پرورشگاه کرمان داده است.

اگرچه در روایت انور در مورد اهداء تابلوهای یاد شده، اشاره‌ مستقیمی به موزه صنعتی نمی‌شود، اما به‌ احتمال زیاد این تابلوها هم‌اکنون بخشی از تابلوهای فعلی سهراب سپهری هستند که در این موزه نگهداری می‌شود. این تابلوها شوربختانه خیلی کم دیده می‌شوند! ای‌کاش مدیریت موزه صنعتی تدبیری بیندیشد تا این آثار بیش از پیش، در معرض دید علاقه‌مندان قرار بگیرند.