گزارش استقامت از مراسم رونمایی “خلاصه الاشعار“ در دانشگاه شهید باهنر کرمان
بازخوانی شاعران فراموش شده
گروه فرهنگ و هنر – روز چهارشنبه مورخ هجدهم اسفندماه سال جاری در محل تالار اندیشه دانشگاه شهید باهنر کرمان نشست رونمایی از کتاب «خلاصة الاشعار؛ بخش یزد و کرمان و نواحی آن» با همکاری دانشگاه شهید باهنر کرمان، مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب و با مشارکت مؤسسه فرهنگی هنری مفرغ برگزار شد.
در این نشست که با استقبال استادان و هنرمندان ادب دوستان تشکیل شد، دکتر بصیری، معاون فرهنگی دانشگاه باهنر کرمان؛ دکتر علی اشرف صادقی، استاد بازنشستة دانشگاه تهران و عضو پیوستة فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ دکتر محمود عابدی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ دکتر محمود مدبری، استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان و رییس دانشکده ادبیات و علوم انسانی؛ حسین مسرت، پژوهشگر و کتابشناس، دکتر ایرانی، مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب و سیدعلی میرافضلی، پژوهشگر و مصحح خلاصة الاشعار سخن گفتند.
یک نسخه خطی
در دانشگاه کرمان رساله دکترا شد
در این مراسم دکتر بصیری به توضیح درباره‌ی خاندان حکیمان کرمان و یزد پرداخت.
معاون فرهنگی دانشگاه باهنر کرمان به یک نسخه‌ی خطی از خاندان حکیمان کرمان اشاره کرد که سال‌ها پیش به دست آورده و افزود: «با کمک و راهنمایی زنده‌یاد دکتر باستانی پاریزی و همراهی دیگر استادان، آن نسخه‌ی خطی چندی پیش به عنوان یک رساله دکترا در دانشگاه باهنر کرمان ارائه شد.
سپس گزارش مختصری از ارائه داد.»
خلاصة الاشعار، یک منبع مهم برای شاعران بدون دیوان است
در ادامه‌ی این آیین دکتر علی اشرف صادقی، تذکره خلاصة الاشعار را یکی از چند تذکره مهم تاریخ ادبیات فارسی برشمرد و درباره‌ی ویژگی‌های این اثر مهم و قابل توجه میر تقی الدین کاشانی سخن گفت.
این زبان‌شناس برجسته و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار داشت: «تذکره خلاصة الاشعار، یکی از منابع مهم در شناخت شاعران گمنام و شاعران بدون دیوان است. همچنین بر اساس آن می‌توان دیوان‌های از دست رفته بسیاری از شاعران بزرگ قدیم را بازسازی کرد.»
خواجوی کرمانی به اندازه کافی دیده نشده است
در بخش دیگری از این مراسم، دکتر محمود عابدی، در مورد جایگاه خواجوی کرمانی در تاریخ ادب فارسی به ایراد سخن پرداخت.
این متن پژوه و عضو پیوسته فرهنگستان و زبان و ادب فارسی، گفت: «خواجو شاعر بزرگی بود که به دلیل قرار گرفتن بین دو قله ادبیات فارسی، سعدی و حافظ، به اندازه کافی دیده نشده است و خود شاعر هم، قدر خودش را ندانسته و با عدم تمرکز، نبوغ و استعداد خودش را هدر داده است.
دکتر عابدی افزود: «خواجوی کرمانی به چندین هنر آراسته بود و احاطه شگرفی بر دانش موسیقی داشت و علاوه بر به کارگیری اصطلاحات موسقی، و وزن‌های نادر و تازه در شعرهایش، چینش کلماتش را نیز بر اساس حس متعالی موسیقی دانی خود صورت داده است.»
از ۱۳ شاعر یزدی در خلاصه الاشعار نام برده شده
دیگر سخنران این مراسم حسین مسرت بود که درباره‌ی جایگاه شاعران یزد در تذکره خلاصة الاشعار سخن گفت.
این یزد شناس و پژوهشگر متون تاریخی و ادبی اظهار داشت: «در فصل اول این تذکره، سرگذشت و نمونه شعر ۱۳ شاعر اهل یزد آمده که در نیمه دوم قرن دهم و اوایل قرن یازدهم می‌زیسته‌اند و این‌ها کسانی بوده‌اند که تقی کاشانی مؤلف تذکره، یا آنها را از نزدیک می‌شناخته و یا به احوال و اشعار آنها دست یافته است.»
بیش از ۳۶۰ کتاب منبع در مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده
در بخش دیگری از این آیین دکتر اکبر ایرانی به بیش از ۳۶۰ عنوان کتاب که در این موسسه به چاپ رسیده که اغلب جزو منابع مهم تاریخی، ادبی، دینی به شمار می‌روند اشاره کرد و اظهار داشت: «تصحیح و چاپ بخش خاتمه خلاصة الاشعار که به شعرای هم‌عصر مؤلف اختصاص دارد، از چندین سال پیش در این مرکز آغاز شده و امروز هفتمین جلد آن رونمایی می‌شود.»
مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب، گفت: «خلاصة الاشعار علاوه بر بر فواید ادبی بسیار، فواید اجتماعی و تاریخی متعددی نیز دارد که می‌تواند هر کدام از آنها موضوع تحقیقی جداگانه قرار گیرد. شناخت مشاغل، رابطه شاعران با یکدیگر و جامعه، آداب و رسوم مردم عصر مؤلف، تحقیق در سرقات و شعرهای سرگردان از جمله فواید این کتاب است.»
جای خالی بنیاد فرهنگ ایران
پر شده است
در ادامه‌ی این مراسم دکتر محمود مدبری، نیز طی سخنان کوتاهی، نقش مرکز پژوهشی میراث مکتوب را در احیای متون کهن نظم و نثر فارسی و عربی ارزنده دانست.
رییس دانشکده ادبیات دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: این مؤسسه، جای خالی بنیادهای بزرگ فرهنگی، مثل بنیاد فرهنگ ایران را پُر کرده است.
شاعران فراموش شده به شناخت ما از ادبیات محلی کمک می‌کنند
همچنین سید علی میرافضلی در مقام مصحح تذکره خلاصة الاشعار(بخش یزد و کرمان) به عنوان آخرین سخنران در آیین رونمایی گفت: خلاصة الاشعار در کنار عرفات العاشقین و تذکره نصرآبادی، از تذکره‌های مهم دوره صفوی است و در یک مقدمه، چهار رکن و یک خاتمه بنیان یافته است و بخش خاتمه خلاصة الاشعار به شاعران هم عصر مؤلف در قرن دهم و ابتدای قرن یازدهم اختصاص دارد.»
این پژوهشگر کرمانی افزود: «اصل هشتم خاتمه خلاصة الاشعار، ویژه شاعران یزد و کرمان و نواحی آن است و سرگذشت و نمونه شعر ۴۰ شاعر با حدود ۷۴۰۰ بیت شعر در این دفتر درج شده است. بخش نخست، به شاعران یزد و ابرقوه و زواره و اردستان می‌پردازد و بخش دوم، مخصوص شاعران کرمان و سیستان و نواحی هند و افغانستان است.».
سید علی میرافضلی با اشاره به این نکته که مؤلف خلاصه‌الاشعار، چهل سال بر سر گردآوری این تذکره وقت گذاشته و ویرایش نهایی آن را در سال ۱۰۱۶ هجری قمری به پایان بُرده است، اظهار داشت: «اهمیت این تذکره در ذکر نام و شعر شاعران فراموش شده دیار یزد و کرمان است و می‌تواند ما را در شناخت و تدوین تاریخ ادبیات محلی این دو منطقه یاری رساند. در مورد شاعران شناخته شده و صاحب دیوان هم، بعضی از اشعاری که در این تذکره آمده، در دیوان‌های چاپی نیست. ضمن اینکه، دستنویس این تذکره که در سال ۱۰۱۳ هجری کتابت شده، بر اغلب دستنویس‌های دواوین شعرایی مثل وحشی بافقی، فیضی دکنی و سنجر کاشانی مقّدم است.».
پایان بخش این نشست بعد از سخنرانی سید علی میرافضلی، بخش رونمایی از کتاب خلاصة الاشعار و زبدة الافکار (بخش یزد و کرمان)، تألیف میر تقی الدین کاشانی معروف به میر تذکره با حضور جمعی از استادان ادبیات ایران و کرمان و علاقه‌مندان حوزه ادبیات در تالار اندیشه‌ی دانشگاه شهید باهنر کرمان بود که توسط مرکز پژوهشی میراث مکتوب و با تصحیح سید علی میرافضلی در ۴۴۶ صفحه منتشر شده است.
گفتنی است سید علی میرافضلی شاعر، پژوهشگر ادبیات و طنزنویس رفسنجانی، دانش آموختة رشتة زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران استو از شاعران برجستة شعر کوتاه به شمار می رود. میرافضلی پدیدآورندة شانزده کتاب و یکصد مقاله ادبی است که بیشترین پژوهش هایش را در زمینة رباعی و شعر کوتاه انجام داده و در حوزة تصحیح دیوان شاعران قدیمی نیز فعالیت داشته است.
کتاب جُنگ رباعی (بازیابی و تصحیح رباعیات کهن پارسی) به پژوهش و ویرایش این پژوهشگر در سی و چهارمین دورة کتاب سال اثر شایستة تقدیر شناخته شد. آخرین اثر پژوهشی او تصحیح کتاب خلاصة الاشعار بخش یزد، کرمان و نواحی آن می‌باشد.
