شروع پرقدرت اما کم سرعت تئاتر خصوصی کرمان
مرجان افشاری راد – از آغاز اجرای طرح همواره تئاتر، کمی بیش از دو سال می‌گذرد، این طرح با مشارکت پلاتوی موج نو و هفت کارگردان تئاتر کرمان و با هدف آشتی مردم کرمان با تئاتر انجام شد و در همین راستا هفت کارگردان مذکور به اجرای آثار نمایشی به مدت ده ماه پرداختند.
البته پلاتوی موج نو که به نوعی مجری این طرح بود پنج سال پیش از آن تاسیس شده‌بود و به نوعی اولین پلاتوی خصوصی تئاتر در کرمان به شمار می‌رفت.
کمی بعد از تاسیس “موج نو” همایون صنعتی بخشی از زمین جنب پرورشگاه (که مدت‌هاست موزه شده و با نام موزه هنرهای معاصر صنعتی نامیده می‌شود) را وقف “هنر” کرد. به گفته‌ی آقاعباسی مرحوم صنعتی پیش از مرگش خواسته بود تا از بخش زیادی از این فضا برای ساخت پلاتوی تئاتر استفاده شود و این شد که یکی دیگر از مهم‌ترین مجموعه‌های خصوصی تئاتر کرمان در سال ۱۳۹۲رسما آغاز به کار کرد.
اکنون اما طرح “همواره تئاتر” که بعد از اتمام، با استقبال بسیاری از فعالان تئاتر کشوری مواجه شد، علی‌رغم پتانسیل بالایی که برای رشد و گسترش داشت، متوقف شد و اگرچه هنوز مجریان پیشین آن دغدغه‌ی تکرارش را دارند، تا به امروز خبری از عملی شدن طرح‌هایشان نیست و به نظر می‌رسد طرح “همواره تئاتر” اگرچه پرافتخار بود و هست، کم کم به یکی از وقایع تاریخی تئاتر کرمان؛ تبدیل می‌شود.
مجموعه‌های خصوصی “موج نو” و “یادگاران صنعتی” نیز اگرچه همچنان برپا هستند و تئاتر در آنها به روی صحنه می‌رود، اما اگر از اضافه شدن یک پلاتوی کوچک به مجموعه یادگاران صنعتی بگذریم، این دومجموعه‌ی خصوصی، در این چند سال در وضعیتی ایستا مانده‌اند.
همه‌ی اینها در حالی است که همین چند روز پیش با حضور مهدی شفیعی؛ مدیر کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی “پردیس تئاتر مستقل مشهد” افتتاح شد. این مجموعه، توسط گروه تئاتر پستو پس از ۵ سال فعالیت در حوزه تئاتر و به صورت خصوصی احداث شده‌است. این پردیس که به گزارش ایران تئاتر نخستین پردیس خصوصی تئاتر در شرق کشور است دارای دو سالن بلک باکس مجزا جهت اجرای نمایش است که نخستین سالن دوسویه کشور را نیز در خود جای داده‌است و بنا بر همان گزارش از دیگر امکانات این پردیس می‌توان به پلاتو تمرین، کلاس آموزشی، استودیو ضبط صدا و موسیقی و کتابخانه تخصصی هنرهای نمایشی به همراه فضای پذیرایی برای تئاتر دوستان اشاره کرد.
خصوصی بودن پردیس تئاتر مستقل مشهد و مجموعه‌های موج نو و یادگاران صنعتی و بالاخص، طرح همواره تئاتر در کرمان، بزرگترین وجه مشترک آنها است و این وجه مشترک به این معناست که این نهادهای خصوصی از دریافت بودجه‌های دولتی محروم هستند و برای انجام طرح‌ها و برنامه‌هایشان، با مشکلات مالی مواجه هستند. در همین خصوص بد نیست به بخشی از صحبت‌های مهدی شفیعی در افتتاحیه پردیس تئاتر مستقل مشهد اشاره کنم؛ او با بیان اینکه اولویت اداره کل هنرهای نمایشی تجهیز تالارهای موجود در استان‌ها و مشارکت در ساخت پلاتوهای کم هزینه است، گفت: اعطای وام با سود ۴ درصدی به موسسات تک منظوره از طرف نهاد ریاست جمهوری تعلق می‌گیرد که این وام می‌تواند برای موسسات تک منظوره اداره هنرهای نمایشی و تجهیز سالن های تئاتر، موثر باشد.»
از آنچه مهدی شفیعی در مورد استفاده از امکانات مالی برای ساخت و تجهیز سالن‌های تئاتر خصوصی گفت، چنین برمی‌آید که این امکانات، مربوط به یک استان خاص نیست و قابل تسری به تمام نقاط کشور است.
قصد نگارنده از مطرح کردن این نکته ارزش‌گذاری برای تئاتر خصوصی مشهد و بی‌ارزش کردن حرکت‌های خصوصی تئاتر در کرمان نیست و تنها طرح این پرسش است که چرا خصوصی شدن تئاتر کرمان که سال‌ها پیش، آغاز شده اکنون متوقف می‌شود در حالی که همین روزها شاهد گشایش یک پروژه‌ی خصوصی در یکی از شهرستان‌های کشور هستیم؟ آیا پتانسیل اجتماعی شهر کرمان نمی‌تواند بستری بزرگ‌تر برای رشد حرکت‌های این‌چنینی فراهم کند؟ شهری که حرکت‌های خصوصی تئاتر آن با چنان قدرتی آغاز شده انتظار نمی‌رود که همچنان در ابتدای راه بماند.
البته بر این نکته واقفم که مقایسه‌های این‌چنین قیاس مع الفارق هستند چرا که شرایط و محدودیت‌ها و امکانات هر منظقه‌ی جغرافیایی با دیگری متفاوت است و نمی‌شود نسخه‌ی یکسانی برای همه پیچید؛ به عنوان مثال یکی از دلایل موفقیت پروژه‌ی “پردیس تئاتر مستقل مشهد” اجرای طرح مشهد؛ پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال ۹۶ است، موقعیتی که خاص شهر مشهد است؛ اما مگر کم هستند ظرفیت‌هایی که خاص کرمان هستند و شاید از همین رهگذر هم بوده که این حرکت‌های خصوصی در تئاتر با چنان قدرتی ایجاد شده‌اند؟
حرف آخر اینکه بانیان تئاتر خصوصی در کرمان بسیار تلاش کرده‌اند با بی‌همراهی‌ها و دلسرد کننده‌های فراوانی – که آنها هم از محدودیت‌های خاص شهر کرمان هستند – مواجه شده‌اند و اکنون دیگر ادامه‌ی این مسیر تنها به دست ایشان ممکن نیست و هماهنگی و برنامه ریزی و همت والا و حمایت مدیران دولتی، مخاطبین و فعالان تئاتر را می‌طلبد و گرنه امروز و فرداست که شاهد خشکیدن این نهال‌های خصوصی در کرمان باشیم و در رثایشان بخوانیم: نازک آرای تن ساق گلی / که به جانش کشتم / و به جان دادمش آب / ای دریغا به برم
می‌شکند.
