شهرام مکری درباره فیلم جدیدش “هجوم“ مطرح کرد
تجربه‌گرایی در داستان را تجربه می‌کنم
رضا شمسی – “هجوم” نام آخرین اثر سینمایی شهرام مکری است که چند روز پیش نمایش آغازین خود را با موفقیت شروع کرد و همانطوری که آشنایان به سینما مشاهده کردند، در دومین روز اکرانش صف‌های طولانی خرید بلیط تشکیل شد. شهرام مکری را علاقه‌مندان به سینما با فیلم‌های “محدوده‌ی دایره”، “خام، پخته، سوخته” و مخصوصا “ماهی و گربه” می‌شناسند.
این کارگردان جوان در فیلم ماهی و گربه تکنیک نه چندان معمول فیلمبرداری به شکل یک سکانس پلان، را به اوج رساند و از این طریق جایگاه خود را به عنوان یک فیلم‌ساز خلاق و خوش‌آتیه در سینمای ایران و حتی جهان رقم زد.
گروه فرهنگ و هنر استقامت سال گذشته با این سینماگر جوان در سفرش به کرمان گفت و گو کرد و اکنون هم به مناسبت اکران فیلم هجوم سعی در انجام گفت و گوی تلفنی با او را داشت که متاسفانه مقدور نشد.
با این همه حیف‌مان آمد اکنون که فرصت تماشای آخرین ساخته‌ی شهرام مکری همزمان با تهران در سینمای هنر و تجربه‌ی کرمان فراهم است، بخش‌هایی از گفت و گوی کوتاه و تصویری او با خبرنگار مرکز سینمای هنر و تجربه را بازتاب ندهیم:
شهرام مکری درباره فیلم هجوم می‌گوید: «راستش، کمابیش این ایده‌ی پلان سکانس، گوشه‌ی ذهنم بود و می‌خواستم در ادامه فیلم‌های قبلی، این اتفاق بیفتد. در فکر می‌کنم هجوم یک شکل دیگر از همین اجراهایی است که من فیلم‌های کوتاه دیگرم داشتم در “محدوده‌ی دایره” تا “خام پخته سوخته” تا فیلم بلند “ماهی و گربه.” و هجوم هم در ادامه‌ی همان است.»
این کارگردان خلاق در پاسخ به این سوال که در آینده چه مسیری را ادامه می‌دهد، می‌گوید: «اینکه در آینده آیا همین مسیر را ادامه بدهم یا نه، و یا اینکه، آیا مدل فیلمبرداری هم باید مثل قبل باشد یا نه، الان ایده‌ی خیلی روشنی ندارم اما فیلمنامه بعدی که دارم کار می‌کنم، پلان سکانس نیست. برای فیلم بعدی ایده فیلمبرداری پلان سکانس ندارم. اما فکر می‌کنم کار در این حوزه را می‌شود ادامه داد.»
مکری اضافه می‌کند: «به نظرم تمرکز بر هر ایده‌ای باعث می‌شود آدم چیزهای جدیدی را در مسیر آن پیدا کند و شاید بتواند با آنها کار کند، و فرم‌های جدید و شکل‌های جدیدی را برای داستان‌گویی پیدا کند.»
او با بیان آنکه تا کنون تمرکزم را بر فیلم‌هایی گذاشته‌ام که در یک پلان اتفاق می‌افتد، اظهار می‌دارد: «الان دارم سعی می‌کنم این تمرکز را در جاهایی دیگری و به شکل‌های دیگری معطوف کنم. اما هیچ بعید نیست دوباره برگردم.»
کارگردان فیلم “ماهی و گربه” در توضیح دغدغه‌ی جدید خود می‌گوید: «کار جدیدی که سعی دارم و دوست دارم انجام بدهم، کار کردن روی ساختار فرمی داستان است. یعنی فکر می‌کنم سینما به هر حال نمونه‌های خیلی خوب و متعالی در این شکل فعلی داستان‌گویی که منصوب به ساختارهای ارسطویی، ساختارهای سه پرده‌ای و یا مدل‌های مربوط به سینمای نئوکلاسیک آمریکا است را دارد و تجربه‌های متفاوتی را در حوزه‌های فرمی در سینمای مدرن انجام داده است.»
او اضافه می‌کند: «من در جستجوی خودم فکر می‌کنم که آیا می‌توان تعاریفی را که برای داستان در سینما وجود دارد، تبدیل به تعاریفی بکنم که مربوط به یه سینمایی باشد که ردپای خودم را در آن بتوانم جا بگذارم؟»
شهرام مکری در پایان صحبت خود با صراحت می‌گوید: «حوزه‌های جدید کار من کماکان مربوط به تجربه‌گرایی در داستان خواهد بود.»
شهرام مکری شهرام مکری شهرام مکری
در حاشیه‌ی این گفت و گو بی‌مناسبت نیست متن کوتاه مینا قاسمی را که بعد از اولین اکران هجوم در تماشاخانه پارس، در فضای مجازی نوشته است، با هم بخوانیم، او می‌نویسد: «این فیلم از “ماهی و گربه” به لحاظ ساختاری هم پیچیده‌تر بود هم متفاوت‌تر. شهرام مکری دارد به سمت سورئال حرکت می‌کند، البته یک سینمای سورئال پخته و به سبک خودش. در هجوم به نظر می‌رسد با یک دنیای سورئال و سمبولیک روبرو
هستیم.
مشخصه‌ای که در ماهی و گربه هم بود، اما در هجوم این وجه شدیدتر است. آیا در فیلم‌های بعدی مکری هم همین رویه را شاهد خواهیم بود؟
پیچیدگی هجوم البته لطمه‌زننده نبود اما گاهی، به خصوص در اوقات پایانیِ فیلم، انگار که روند فیلم دارد با اشتهای کامل گره‌هایی که پیش از این افکنده شده بودند را زیادتر می‌کند و هرچه بیشتر مخاطب را گیج‌تر از قبل می‌کند.
تا حدی که در اولین دور تماشای فیلم از خودم پرسیدم: «ضرورت این‌همه پیچیدگی در هجوم چه بود؟»
به هرحال خلق یک دنیای ناملموس که خاص مکری است و ردپای خودش را هم نیز دارد، ویژگی اصلی هجوم است. اما این ویژگی ممکن است طیفی از مخاطبان را از خود براند. با این همه در این تردیدی نیست که شهرام مکری، سینماگری متفکر و آگاه است و در آینده‌ی کاری خود حتما برای‌مان خواهد گفت که چقدر به این دنیای ناملموسِ پر از رمز و کُد، دلبستگی دارد؟
