در گفت‌وگوی استقامت با انجم‌شعاع؛ کارشناس ترافیک مطرح شد
تصمیم سلیقه‌ای در سه‌راهی شرف‌آباد ممنوع!
اسماء پور زنگی‌آبادی : در نخستین نشست عمومی شورای شهر کرمان، معاون حمل‌ونقل و امور زیربنایی شهردار در حالی‌که برنامه‌های اولویت‌دار امسال این حوزه را ارایه می‌کرد خبر داد که ساماندهی سه‌راهی شرف‌آباد را هم در دستور کار دارند و گفت که ساخت تقاطع غیرهمسطح در سه‌راهی شرف‌آباد طرح اولیه‌ای دارد که اجرای آن، بالغ بر ۱۵۰ میلیارد تومان هزینه نیاز دارد اما در شهرداری، این را تبدیل کرده‌اند به طرحی که به اصلاح مسیر فعلی روی سطح می‌پردازد با هزینه‌ی دو، سه میلیاردی!
سه‌راهی شرف‌آباد سالیان زیادی است که یکی از نقاط پرخطر ترافیکی در شهر کرمان بوده و محمدحسین انجم‌شعاع؛ معاون پیشین ترافیک شهرداری کرمان از کسانی است که در دوره‌های مختلف و هرجا که پا داده نسبت به وضعیت آن هشدار داده و البته ساخت تقاطع غیرهمسطح را در این نقطه از ضروریات اعلام کرده است. به بهانه‌ی خبری که محمدعلی قنبری معاون شهردار درباره‌ی این سه‌راهی داد، با انجم‌شعاع تماس گرفتم تا نظر او را در این‌باره بپرسم. او تنها کارشناس ترافیک نظام مهندسی ساختمان استان و مدرس دانشگاه شهید باهنر کرمان است.
یادآور می‌شود مسئله‌ی سه‌راهی شرف‌آباد در گفت‌وگو با دیگر کارشناسان نیز بررسی خواهد شد.
آقای انجم‌شعاع! سه‌راهی شرف‌آباد از لحاظ ترافیکی، چه مشکلاتی دارد؟
ببینید؛ از سال ۸۵ که بنده مسئولیت معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری کرمان را برعهده داشتم، سه‌راهی شرف‌آباد به‌عنوان یکی از نقاط حادثه‌خیز شهر کرمان بوده که یادم است آن زمان پلیس مرتب نسبت به وضعیت آن هشدار می‌داد. در این نقطه، دو محور شرقی و غربی با یک محور شمالی با زاویه‌ای غیرقائم به هم می‌رسیدند و گردش به چپ هم زیاد انجام می‌شد در نتیجه همیشه حادثه رخ می‌داد. ما در آن زمان، با شهرداری منطقه دو توافق کردیم و شکل هندسی سه‌راهی را تغییر داده و آن را به شکل T درآوردیم و یک چراغ فرماندهی هم نصب کردیم تا جلوی خیلی از تصادف‌ها گرفته شود. اما حجم ترافیک در این محدوده بالا بود و حضور چراغ باعث افزایش معطلی و تاخیر در رفت‌وآمدها می‌شد. در این شرایط، خیلی از رانندگان قانون‌گریزی کرده و می‌کنند و همین باعث شده تا همچنان این نقطه حادثه‌خیز معرفی شود. بعد از این و زمانی که در حال تعریف تقاطع‌های غیرهمسطح در شهر بودیم، به سه‌راهی شرف‌آباد هم فکر می‌کردیم. مسئله این بود که غیرهمسطح‌سازی باید در معابری که شریانی درجه یک هستند اتفاق بیفتد و حالا سه‌راهی شرف‌آباد در مسیری بود که شریانی درجه یک نبود اما در کمربندی قرار داشت. کمربندی‌ها را هم به‌عنوان شریانی درجه یک می‌پذیرند در نتیجه پیشنهاد این بود که در شهرداری کرمان چنانچه بودجه‌ای وجود داشته باشد باید کمربندی در اولویت قرار گیرد تا با غیرهمسطح‌سازی در نقاط مشخصی از آن، مسیری بدون چراغ قرمز دور تا دور شهر ایجاد کنیم. با حذف چراغ، تاخیرها کاهش پیدا کرده و رانندگان ترغیب می‌شوند تا به‌جای استفاده از معابر درون شهر، این مسیر را انتخاب کنند و این، در کاهش تراکم ترافیک موثر بود. آن زمان، هنوز مطالعات طرح جامع ترافیک شهر کرمان انجام نشده بود. بعد که مطالعات را انجام دادیم، اولویت‌هایی از جمله روگذر چهارراه فرهنگیان و چهارراه زندان و بقیه تقاطع‌های غیرهمسطح تعیین شد و به مرور زمان، اغلب آن نیز اجرا شد. زمانی که بنده در شهرداری بودم، اقدام دیگری که انجام می‌دادیم ایجاد دوربرگردان در برخی نقاط از جمله در کمربندی جنوبی نزدیک محله‌ی سلسبیل بود. طبق طرحی که مدنظر ما بود، اگر کسی از سمت ماهان وارد شهر کرمان می‌شد بدون هیچ چراغ راهنما و توقف، از سمت باغین خارج می‌شد. الان بخش زیادی از این طرح اجرا شده و تقاطع غیرهمسطح سه‌راهی راه‌آهن که به پایان برسد این طرح تقریبا کامل می‌شود. آن زمان، براساس حجم و تقاضای ترافیک، یکی از اولویت‌های ما همین سه‌راهی شرف‌آباد بود. مطالعات طرح حمل‌ونقل و ترافیک شهر کرمان هم نشان داد که این نقطه از اولویت‌های جدی است و این یعنی، پیش از آن‌که در باغ‌ملی و آزادی این روگذر و زیرگذرها ساخته می‌شد باید سه‌راهی شرف‌آباد از چراغ آزاد می‌شد و این، علاوه بر حل مشکل حادثه‌خیزی سه‌راهی فوق، موجب می‌شد تا رینگ شهر کرمان بدون چراغ باشد. البته در سه‌راهی سیلو هم مشکلاتی برای تکمیل این رینگِ بدون چراغ وجود دارد.
حذف چراغ در سه‌راهی شرف‌آباد به این معناست که اینجا باید تقاطع غیرهمسطح ساخته شود؟
بله. حالا این‌که زیرگذر باشد یا روگذر؛ چیزی است که باید درباره‌ی آن فکر کنیم و تصمیم بگیریم. حالا اگر تصمیم بگیریم چهارراه را ببندیم و دو دوربرگردان درست کنیم به این امید که مشکل ترافیک و پرخطر بودن این نقطه حل شود، کاری است که هرگز جواب نمی‌دهد. دوستانی که چنین ایده‌هایی را پیشنهاد می‌دهند باید بگویند که با این حجم ترافیک، چه‌طور می‌خواهند با ایجاد دوربرگردان و حذف چراغ مشکل را حل کنند؟ اگر چنین کاری انجام شود وضعیت از الان که چراغ فرماندهی وجود دارد بدتر خواهد شد. چراغ فقط یک عیب دارد و آن، ایجاد تاخیر است؛ وقتی حذفش کنیم درست است که تاخیر را کم می‌کند اما حجم بالای ترافیکی که در این نقطه وجود دارد بعد از ایجاد دوربرگردان، باعث ایجاد تاخیر بیش‌تری نیز خواهد شد و عملا ترافیک قفل می‌شود. برای این‌که رینگ شهر بدون چراغ باشد، باید در این نقطه تقاطع غیرهمسطح ایجاد شود.
طرح جامع ترافیک هم، ساخت تقاطع غیرهمسطح را پیشنهاد کرده؟
بله. اگر بخواهیم طبق طرح عمل کنیم، سه‌راهی شرف‌آباد حتما نیاز به تقاطع غیرهمسطح دارد. درباره‌ی زیرگذر و روگذر بودن و این‌که مثلا یک روگذر مثل پل چهارراه فرهنگیان یا پل سیدی باشد که فقط ترافیک را در مسیری مستقیم عبور دهد یا این‌که مثل پل چهارراه زندان، همه‌ی لوپ‌ها و مسیرهای یک روگذر را به‌طور کامل داشته باشد؛ چیزی است که می‌توان درباره‌ی آن تصمیم گرفت.
اما معاون شهردار گفت که تقاطع غیرهمسطح در سه‌راهی شرف‌آباد ۱۲۰ میلیارد تومان هزینه دارد و اصلاح سطح آن با دو، سه میلیارد انجام می‌شود. تفاوت هزینه خیلی زیاد است و احتمالا شهرداری توان آن را ندارد که به راه‌حل ساده‌تر و ارزان‌تری فکر می‌کند.
۱۲۰ میلیارد تومان برای تقاطع غیرهمسطحی است که همه‌ی لوپ و رمپ‌های آن کامل باشد. می‌توان طرح ساده‌تری را در این نقطه اجرا کرد. هر تصمیمی جز این گرفته شود، با رشد ترافیک و حجم بالای آن جواب نمی‌دهد. می‌توان راه‌حلی بین این دو را در نظر گرفت؛ یک روگذر ساده بدون لوپ و رمپ و یک چراغ فرماندهی که ترافیک شمالی به تقاطع را کنترل و هدایت کند.
با توجه به این‌که شما خودتان در حلقه‌ی مشاوران شهردار کرمان حضور دارید تاکنون در این‌باره نظرتان را داده‌اید؟
در کارگروه مشورتی معماری و شهرسازی که هنوز این موضوع مطرح نشده و باید در کارگروه ترافیک شهرداری بررسی شود. به نظر من، این اصلا موضوع پیچیده‌ای نیست که بخواهیم درباره‌ی آن بررسی گسترده انجام دهیم؛ ما چند سال پیش، ۶۰۰، ۷۰۰ میلیون تومان هزینه کردیم تا برای این شهر، یک طرح جامع ترافیک داشته باشیم که به ما بگوید چه کاری درست است و چه کاری نادرست. اگر قرار نباشد در چنین مواقعی به این طرح مراجعه کنیم برای چه اصلا آن را تهیه کردیم؟ طرح کاملا شفاف درباره‌ی سه‌راهی شرف‌آباد نظر داده است. اگر گفته دوربرگردان ایجاد کنیم، خوب پذیرفتنی است. اگر نه، چرا دست به تصمیماتی بزنیم که نتیجه‌ی آن از قبل معلوم است؟ مهم نیست که منِ انجم‌شعاع چه می‌گویم. من بارها و بارها در مصاحبه‌ها و در جلسات گفته‌ام که ترافیک یک علم است. با اعداد و ارقام کار دارد. بی‌حساب و کتاب نمی‌توان به آن بپردازیم. نباید بگوییم چون من خوشم می‌آید در فلان نقطه، فلان کار را انجام دهیم. اقدامات سلیقه‌ای در حوزه‌ی ترافیک، جز دردسر و زحمت برای شهر و مردم و حتی خود شهرداری، عایدی‌ای ندارد.
به طرح جامع ترافیک اشاره کردید. در همه‌ی سال‌های گذشته، مسئله‌ای که همیشه از آن حرف زده شده کنار گذاشتن این طرح برای انجام تصمیمات بوده است. چرا این اتفاق می‌افتد؟ نکند طرح مشکلات جدی دارد؟
در ابتدا، تصویب این طرح، خیلی زمان برد. در حال حاضر هم، با تغییراتی که در شبکه‌ی ترافیکی شهر ایجاد کرده‌اند نیاز است این طرح به‌روز رسانی شود. تاکید می‌کنم که بروز رسانی طرح از اقدامات عاجل شهرداری باید باشد.
مسئله‌ی بعدی این است که از روز اول که این طرح مصوب شد، در معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری، به‌عنوان یک نهاد که مجری این طرح است، نتوانسته‌اند آن را پیاده کنند و مورد استفاده قرار دهند. من نگاهم به هیچ شخص خاصی نیست. به‌طور کلی می‌گویم. در طرح جامع ترافیک، تمام شهر کرمان مدل شده است، با توجه به وضع موجود و پیش‌بینی پنج یا ۱۰ ساله می‌گوید که هر دست‌کاری در شبکه‌ی ترافیکی شهر، چه اتفاقاتی را در آینده رقم خواهد زد. دوستان ما در شهرداری، اگر از این طرح استفاده کنند، کافی است تا در سه‌راهی شرف‌آباد، چراغ را بردارند و نتایج آن را ابتدا روی مانیتور ببینند.
چرا شهرداری نتوانسته از طرح استفاده کند؟
باید افرادی آموزش ببینند تا بتوانند از این نرم‌افزار استفاده کرده و مدل‌ها را بردارند و نتایج هر تغییراتی را قبل از این‌که روی زمین ببینند، آنجا ببینند. طرح ترافیک کرمان یک جزوه و کتابچه‌ی کتابخانه‌ای نیست. یک ابزار مناسب برای کمک به تصمیمات درست در شهر است و نباید آن را خلاصه در کتابچه‌هایی کاغذی کنیم.
