استاندار کرمان در گفت‌وگو با استقامت مطرح کرد؛
اولویت را به اصلاح اداری و پنجره واحد سرمایه‌گذاری دادم
زنجیره‌ی فولاد در استان تکمیل شده و از سنگ معدن تا میلگرد را در استان داریم
رسانه‌ها آزاد هستند عملکرد معین‌های اقتصادی را بررسی کنند
در بازآفرینی شهری و تامین مسکن مورد نیاز تصمیمات خوبی داشتیم
محمد لطیف کار : « مهمترین تلاش من در سالی که گذشت توجه به سیستم اداری بود که متاسفانه جامع و کامل نیست. سعی کردیم به اصلاح سیستم بپردازیم. یکی از اقداماتی که انجام دادیم، راه‌اندازی پنجره واحد سرمایه‌گذاری است که به نظر من یک اقدام خیلی بزرگ است و بخشی از آن به زمانی برمی‌گردد که مسئولیت معاونت اقتصادی را در استانداری داشتم»
این مطلب را دکتر محمدجواد فدایی روز جمعه اول شهریور در گفت‌وگو با هفته‌نامه استقامت بیان کرد. جان کلام استاندار کرمان در این مصاحبه این است: در استان چالش زیاد داریم، اما من در برنامه‌ی امسال بر مسائل مربوط به اشتغال، تولید، رفع فقر و محرومیت، توسعه متوازن، توجه به خشکسالی و رفع کم‌آبی تمرکز دارم و در عین‌حال معتقدم استان کرمان در صدر نیازهایش به یک سیستم اداری کارآ و پویا نیاز دارد.
این بود که از شروع رسمی کارم به عنوان استاندار «اولویت را به اصلاح سیستم اداری و راه‌اندازی پنجره‌ی واحد سرمایه‌گذاری دادم». او البته در ادامه توضیح می‌دهد؛ این کار تمام نشده و تلاش برای بهبود سیستم ادامه خواهد یافت.
فدایی که پیشتر معاون اقتصادی رزم‌حسینی استاندار پیشین بوده پس از یک دوره سرپرستی، اینک حدود ۹ ماه است رسما سکان مدیریت استان کرمان را بر عهده دارد.
وی از چهره‌های شناخته شده‌ی علمی، اجرایی و سیاسی استان است؛ همچنین کارآزموده و با مسائل استان به‌خوبی آشناست؛ بنابراین شروع کار او در استانداری از جنس آزمون و خطا نیست و کار را از نقطه‌ی صفر آغاز نمی‌کند.
در آستانه‌ی هفته‌ی دولت برای معرفی اجمالی اقدامات و نگاه او به استان کرمان و چالش‌های پیش روی او با ایشان گفت‌وگویی مفصل انجام دادم که در ادامه می‌خوانید. هرچند بدلیل طولانی شدن مصاحبه سوالاتی باقی ماند که نتوانستم پاسخ آن‌ها را بگیرم اما از بردباری دکتر فدایی که با وجود کار زیاد حاضر شدند در یک روز تعطیل این مقدار وقت بگذارند صمیمانه سپاسگزارم.
در این گفت‌وگو بخش کوتاهی را به اطلاع رسانی در مورد اقدامات و تلاش‌ها و برنامه‌های استاندار اختصاص دادم اما بخش اعظم آن، بر
پرسشگری از مدیریت استان و نقد و بررسی پاره‌ای از چالش‌ها و مسائل استان تمرکز دارد.
آقای دکتر فدایی، در یک سال گذشته مهمترین اقداماتی که در استان انجام داده‌اید چه بوده است؟
اگر بخواهیم درباره‌ی مدیریت زمان من به‌طور مشخص صحبت کنیم، باید از اینجا شروع کنم که در سال گذشته بیش از شش ماه در سمت سرپرستی بودم و روز اول شروع به‌کار سرپرستی هم گفتم که در این دوره نباید انتظار تغییر و کار اساسی داشت. دلیل هم این بود که معتقدم نباید فردی که بعد از دوره‌ی سرپرستی به استانداری می‌آمد را در برابر یک‌سری تعهدات و کارهای انجام شده قرار دهیم. بیش‌تر وضع موجود حفظ شد و اگر کارهایی انجام شد مقدمه‌ای بود برای اینکه اگر قرار شد در خدمت مردم بمانیم ادامه‌اش دهیم.
از اول آذرماه سال قبل که رسما استاندار کرمان شدم، کارهای عمده‌ای که در برنامه‌ی ما بود و در مراسم تودیع و معارفه هم گفتم مهمترین کاری که به نظر من باید انجام می‌شد و سعی کردیم در این زمینه پیش هم برویم، تبدیل سیستم اداری به یک سیستم پویا و کارآمد است. من مثال هم زدم اگر بخواهیم هیزم جمع کنیم باید تبر تیز داشته باشیم، ما هم برای کار اساسی باید سیستم اداری پویا داشته باشیم از این رو، سعی کردم در این مدت به این مسئله بپردازیم.
یکی از مهمترین ارکان یک سیستم مدیریت آن است. متاسفانه ما چون سیستم‌های تعریف شده و کاملی نداریم کارهای اداری وابسته به مدیر است و مدیریت نقش زیادی دارد به همین دلیل باید مدیرانی قوی و دلسوز و صاحب ایده و اهل نوآوری داشته باشیم. در همین مدت، برخی فرمانداران ما استعفا کردند و برخی بازنشسته شدند و برخی هم لازم بود تغییر کنند. مقداری از وقت ما برای تعیین فرمانداران گذشت و فکر می‌کنم تا اندازه‌ای که امکان داشت هم موفق بوده‌ایم و افرادی که کارایی دارند را توانستیم انتخاب کنیم. بعد از این، هر جا که لازم بود مدیران دستگاه‌های اجرایی تغییر کنند، انجام شد و هنوز ممکن است تغییرات دیگری نیز رخ دهد تا مدیرانی کارآمد و دلسوز و باتجربه داشته باشیم. البته توجه به جوانان و بانوان هم که از سیاست‌های دولت بود را نیز مورد توجه قرار دادیم. به این معنا که اگر در جایی فرد جوان و غیرجوان با شرایط مساوی داشتیم، اولویت ما با جوانان و هرجا خانم و آقا در شرایط مساوی داشتیم اولویت ما با بانوان بود. به این ترتیب کار اساسی که بخشی از آن انجام شده انتخاب مدیران کارآمد بود.
مرحله‌ی بعدی توجه به سیستم اداری بود که متاسفانه جامع و کامل نیست. سعی کردیم به اصلاح سیستم بپردازیم. یکی از اقداماتی که انجام دادیم، راه‌اندازی پنجره واحد سرمایه‌گذاری است که به نظر من یک اقدام خیلی بزرگ است و بخشی از آن به زمانی برمی‌گردد که مسئولیت معاونت اقتصادی را در استانداری داشتم. ما مدتی جلسات پنجره واحد را به شکل سابق تشکیل دادیم ولی به مروز زمان مشخص شد که این ترکیب، ایراد دارد. در نتیجه اعضای جلسه را تغییر دادیم و مدیران خود دستگاه‌ها را مکلف کردیم بیایند. اما در شکل جدید پنجره واحد، یا مدیران آگاهی نداشتند یا تصور نداشتند تغییر جدی است در نتیجه، برخی از آن‌ها به جلسه نیامدند و ما هم جلسه را لغو کردیم. برخی انتقاد کردند که وقتی مدیران نیامدند، چرا جلسه را تعطیل کردید؟ عمدا تعطیل کردم تا اهمیت موضوع را نشان دهم.
اقدامات دیگری را که به آن توجه داشتیم اولویت‌های استان بود. یکی مسئله‌ی آب بود که وقت زیادی برای آن صرف کردیم. درباره‌ی آب شرب شهرها در شمال استان طرح‌هایی دنبال کردیم و در حال ادامه است. در شرق استان، بم وبروات و نرماشیر پروژه‌ای از سد نسا دارند که مشکلاتی داشت، و دنبال کردیم.
برای شهر کرمان که در پیک مصرف هزار لیتر بر ثانیه آب کم داریم اقداماتی انجام شد.
موضوع اساسی دیگر استان توسعه‌ی نامتوازن است. شاخص‌های توسعه‌ای استان در مقایسه با کشور نشان داد که در برخی زمینه‌ها نسبت به متوسط کشور توسعه‌نیافته هستیم. شاخص‌های شهرستانی و منطقه‌ای را هم که بررسی کردیم معلوم شد مناطق جنوب و شرق استان در برخی زمینه‌ها عقب‌تر هستند. کاری که ما بر آن تمرکز کردیم این بود که برنامه‌هایی برای رسیدن به توسعه‌ی متوازن تنظیم کنیم که یک مورد آن، توزیع اعتبارات متناسب با وضعیت مناطق بود. البته بخشی از آن، که در اختیار استان قرار دارد، چرا که برخی از منابع مالی براساس دستورالعمل‌هایی که از مرکز می‌آید توزیع می‌شود. جز این، در سفرهای مسئولان ملی به استان هم همواره این مسائل را مطرح کردیم. در سفر اخیر وزیر بهداشت در جلسه با هیات امنای دانشگاه‌های پزشکی کرمان من این مسئله را مطرح کردم که باید برنامه‌ی ویژه‌ای برای عقب‌ماندگی استان در شاخص‌های بهداشتی و درمانی تدوین شود. هفته‌ی گذشته براساس همان تصمیم که در گذشته با وزیر داشتیم، با معاونان وزیر جلسهای در تهران برگزار کردیم و با حضور سه معاون وزارت بهداشت و درمان و بنده و نماینده پنج شهرستان جنوبی و مدیران علوم پزشکی، تصمیمات خیلی خوبی در حوزهی بهداشت و درمان گرفته شد که با اجرای آن امیدوارم بخشی از توسعه‌ی نامتوازن در این حوزه رفع شود. در بخش‌های دیگر از جمله گازرسانی نیز تلاش‌هایی کردیم. در بخش‌هایی از استان به‌ویژه در گازرسانی به روستاها عقب بودیم که برای جبران این عقب‌ماندگی کارهایی تدارک دیدیم. پنجشنبه‌ی این هفته(۳۱ مرداد) که به راین سفر کردم، مسئولین شرکت گاز قول دادند تا پایان سال آینده در این منطقه هیچ روستایی بدون گاز نخواهد بود و فکر می‌کنم تا یکی، دو سال آینده تمام کمبودهای استان در بخش گازرسانی برطرف شود.
موضوع مهم دیگر که به آن باید توجه می‌کردیم مسکن بوده که در این‌باره، با وزیر راه و شهرسازی و معاونان ایشان جلسات خوبی تاکنون برگزار کرده‌ایم. در بازآفرینی شهری و تامین مسکن مورد نیاز تصمیمات خوبی داشتیم که امیدوارم به‌موقع اجرا شود؛ از جمله در سفر آقای دکتر نوبخت به کرمان، قرار شد ۱۰ هزار واحد مسکونی که پنج هزار واحد برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و پنج هزار واحد برای محرومین خواهد بود احداث شود و تا بهمن‌ماه امسال به بهره‌برداری برسد. به‌طور مرتب از مسئولین کمیته و بنیاد مسکن خواستیم در این پروژه، طوری عمل شود که از زمان‌بندی عقب نمانیم.
میزان پیشرفت پروژه مشخص است؟
کار را شروع کرده‌اند و پیشرفت نسبتا خوب بوده است، ولی امیدواریم طبق زمان‌بندی پیش برویم. طرح دیگری را داریم که هنوز فرمول اجرای آن را نتوانستیم پیدا کنیم و تاکنون، متاسفانه بانک‌ها و وزارت‌خانه هم پیشنهاد را نپذیرفتند؛ ولی من معتقدم اگر بتوانیم در این زمینه، به توافق برسیم توسعه‌ی خوبی در مسکن خواهیم داشت و آن اینکه برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و محرومین، مسکن اجاره به‌شرط تملیک تامین کنیم. در این‌صورت خیلی از افرادی که به‌دلیل اینکه شرایط مورد نیاز بانک‌ها را ندارند با این طرح می‌توان مشکل را حل کرد. واگذاری مسکن اجاره به شرط تملیک اگر بشود معضل حل می‌شود. سرمایه‌گذارانی بیایند با منابع مالی خود مسکن تولید کنند و به افراد کم‌بضاعت واگذار نمایند و آن‌ها اجاره بدهند که اقساط تملک این واحد باشد و بعد از دوره‌ای سند به خود آن‌ها منتقل شود؛ ولی چون کسی متقبل نمی‌شود منابع اولیه‌ی آن را تامین کند، امیدواریم راهی برای عملیاتی شدن آن بیابیم.
برای رسیدگی به محرومین هم یکی از برنامه‌هایی که داشتیم این بود که توانمندسازی خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد را به مدیران دولتی و خصوصی واگذار کنیم. آنچه تاکنون در این زمینه انجام شده، خیلی خوب و موثر بوده و این طرح که به تصویب شورای اداری هم رسیده در وهله‌ی اول در شهر کرمان و در ادامه در شهرستان‌ها اجرایی می‌شود. اگر با این روش پیش برویم، من معتقدم فقرزدایی و توانمندسازی به‌صورت عملی در استان نهادینه و گسترش داده می‌شود. در این طرح، ابتدا مدیران دولتی و سپس مدیران خصوصی و بعد مردم پای کار خواهند آمد و امیدوارم روزی برسد که مستمری‌بگیر کمیته امداد نداشته باشیم.
کار دیگری که در این راستا انجام دادیم ایجاد اشتغال برای خانواده‌های تحت‌پوشش بود. در سال گذشته بیش از شش هزار شغل ایجاد شد، مثلا ۷۰۰ مورد آن از طریق احداث نیروگاه‌های پنج کیلووات انرژی خورشیدی توسط کمیته امداد بود. تا پایان امسال هم هزار واحد به بهره‌برداری خواهد رسید. ضمن اینکه کمیته امداد تعهد کرده که تا پایان امسال ۱۲ هزار شغل برای افراد تحت پوشش ایجاد کند. برای رسیدن به این هدف، در زمینه‌ی موضوع شغل و آموزش و پرداخت تسهیلات هیچ مشکلی نداریم تنها مشکل ما امسال برای ایجاد ۱۲ هزار شغل این است که اغلب افراد، برای دریافت وام وثیقه و ضامن ندارند که با ایجاد صندوق ضمانت کمیته امداد که مقدمات آن فراهم شده این مشکل را حل خواهیم کرد و به این ترتیب، ۱۲ هزار شغل ایجاد خواهد شد.
به‌طور کلی، در بخش‌های مختلف، براساس آنچه اولویت‌های دولت و استان بوده کارهایی انجام دادیم؛ ضمن اینکه پروژه‌های مهمی را نیز سال گذشته افتتاح کردیم. زنجیره‌ی فولاد در استان تکمیل شده و از سنگ معدن تا میلگرد را در استان داریم. پروژه‌های دیگری هم در بخش فولاد داریم.
کار بزرگ دیگر، تامین آب این صنایع بوده است. می‌دانید که صنایع فولاد آب‌بر هستند و در منطقه‌ی خشکی مثل کرمان شاید منطقی نباشد راه‌اندازی شوند. برای اینکه فولاد متکی بر منابع آبی استان نباشد و از طرفی مشکل فاضلاب شهرها حل شود، این دو موضوع را با هم تلفیق کرده‌ایم. میدکو پروژه‌ی فاضلاب شهرهای کرمان و زرند را با سرمایه‌ی خودش اجرا می‌کند و این یعنی، پروژه‌های بزرگ این دو شهر با منابع خصوصی اجرا می‌شود و پساب آن هم برای صنعت فولاد استفاده می‌شود. همین کار را هم گل‌گهر در سیرجان انجام می‌دهد و در مجموع، دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در این سه پروژه سرمایه‌گذاری می‌شود و بدین‌ترتیب، هم مشکل فاضلاب و هم مشکل آب صنعت حل می‌شود. پیگیری بعدی ما در زمینه‌ی رونق تولید بوده که مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز هست. بلافاصله بعد از پیام مقام معظم رهبری نامه‌ای در دوم فروردین‌ماه به مدیران دستگاه‌های اجرایی ارسال کردم که برنامه‌های خود را براساس آن تنظیم کنند که رسانه‌ها و مردم در جریان آن هستند.
برای هفته‌ی دولت چه برنامه‌ای دارید؟
در هفته‌ی دولت، ۴۶۱ پروژه‌ی عمرانی با سرمایه‌گذاری ۵۳۱ میلیارد تومان را افتتاح خواهیم کرد. ۱۲۰ پروژه‌ی عمرانی با سرمایه‌گذاری ۳۳۰ میلیارد تومان نیز کلنگ‌زنی خواهد شد. در سرمایه‌گذاری غیردولتی که بیش‌تر پروژه‌های صنعتی و معدنی و کشاورزی است به‌طور کلی ۱۷۳ طرح با ۱۵ هزار و ۶۷۵ میلیارد تومان و اشتغال مستقیم سه هزار و ۳۷۶ نفر را داریم که از این ۱۷۳ طرح، ۱۳ هزار میلیارد تومان مربوط به دو بخش صنعت و معدن است. قطعا هم برای ارائه‌ی خدمات به مردم و هم تولید و اشتغال نقش موثری دارد.
آقای استاندار، استان کرمان همیشه با مسئله‌ی پروژه‌های نیمه‌تمام روبه‌رو بوده است. هربار هم مدیریت استان تغییر کرده درباره آن قول و قرارهایی گذاشته شده است. به شما هم خیلی از این طرح‌ها رسیده است. با این پروژه‌ها چه کردید و چه برنامه‌ای برای آن دارید و شرایط را چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟
به نکته‌ی مهمی اشاره کردید. هم در حوزهی عمرانی و هم سرمایه‌گذاری غیردولتی و عمومی و هم حوزهی شهری پروژه‌های نیمه‌تمام را داریم که هرکدام به دلایلی شروع شده و نمی‌خواهم بگویم که همه‌ی این پروژه‌هایی که شروع شده طبق برنامه‌های مطالعه شده بوده، چرا که برخی از آن‌ها، این‌طور نبوده است. ولی به هر حال، اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام جزو برنامه‌های ماست؛ چرا که سرمایه‌گذاری‌ای است که انجام شده و باید به بهره‌برداری برسد. البته در برخی استان‌ها اگر مدیریت روی پروژه‌ای حرف داشته، آن را رها کرده‌اند. ما ولی سعی کردیم تا جایی که امکان دارد این‌طور عمل نکنیم. مثلا در پروژه‌های منوریل قم و کرمانشاه میلیاردها تومان هزینه شده و سال‌ها معطل مانده و ادامه ندادند. ما سعی می‌کنیم این اتفاق نیفتد؛ چرا که معتقدیم اگر سرمایه‌گذاری به نتیجه نرسد، هدر دادن منابع مردم و کشور است.
البته گاهی ادامه دادن آن هم همین وضعیت را دارد و مضر است.
عرض کردم تا جایی که امکان دارد، پروژه‌هایی که می‌توان تکمیل کرد را جزو اولویت‌ها گذاشته‌ایم که برخی از پروژه‌ها در حال اتمام است و برخی دیگر را هم براساس سیاست‌های دولت واگذار می‌کنیم. مثلا در حوزهی پروژه‌های ورزشی اگر سالن یا استخری باشد که بهره‌برداری از آن توجیه اقتصادی داشته باشد و بخش خصوصی می‌تواند آن را تکمیل و از آن استفاده ببرد را واگذار می‌کنیم که تا کنون برخی واگذار شده و امسال هم جزو برنامه‌های ماست که دیگر پروژه‌های قابل واگذاری را به بخش خصوصی بدهیم. البته در بخش عمرانی، حدود سه هزار و ۲۰۰ پروژه‌ی نیمه‌تمام داریم و تکمیل آن اعتبار قابل توجهی نیاز دارد که در توان اعتبارات عمرانی ما نیست. اما به هر حال اولویت دارند و سعی می‌کنیم تا زمانی که پروژه‌های نیمه‌تمام به بهره‌برداری نرسیده، پروژه‌ی جدیدی که ضرورت جدی نداشته باشد را شروع نکنیم.
برای نیمه‌ی دوم امسال، به‌جز مسئله‌ی انتخابات، چه طرح و برنامه‌ای دارید؟
همان عناوین کلی که عرض کردم را همچنان دنبال می‌کنیم اما یکی، دو طرح و پروژه‌ی جدید و جدی هم داریم از جمله ایجاد شهر نوآوری. دنبال این هستیم که مرکز بزرگی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها و ایده‌های نو در زمینه‌ی توسعه ایجاد کنیم. زیربنای این مرکز را دولت تامین می‌کند ولی سرمایه‌گذاری اصلی را بخش خصوصی انجام می‌دهد. پیش‌بینی ما این است که اگر این مرکز ایجاد شود، در مدت یکی، دو سال ۱۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کنیم و سالیانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ نخبه را در این مرکز مشغول به کار کنیم که خیلی کمک می‌کند و جلوی مهاجرت نخبگان از استان را می‌گیرد. کار دیگری که در سفر اخیر با وزیر علوم پیگیری کردیم این بود که سیستم «کوآپ» را در دانشگاه شهید باهنر کرمان ایجاد کنیم که در راستای آن، در طول یک سال، به‌جای دو ترم، سه ترم خواهند داشت و تابستان تعطیل نمی‌شود. سه ترم چهار ماهه دارند و دانشجویان همه‌ی رشته‌ها دو ترم آموزش می‌بینند و یک ترم کار می‌کنند. کاری که حق‌الزحمه هم دریافت می‌کنند. فایده‌اش این است که وقتی فرد فارغ‌التحصیل می‌شود با بازار کار آشنایی دارد. هدف هم همین است که دانشجو بیگانه از کار نباشد و این روش به اشتغال فارغ‌التحصیلان کمک می‌کند.
این طرح قرار است ملی باشد یا فقط در استان کرمان اجرا می‌شود؟
در سطح کشور نمی‌دانم برنامه چگونه است. از نظر ما، این طرح به‌صورت پایلوت در استان کرمان قرار است اجرا شود. اما وزارت علوم معتقد بود که این سیستم می‌تواند در دانشگاه‌های کل کشور اجرا شود. زمانی که رئیس دانشگاه باهنر بودم مقدمات این کار را داشتیم فراهم می‌کردیم که این سیستم در دانشگاه راه‌اندازی شود. اگر بتوانیم امسال آن را راه‌اندازی کنیم، فارغ‌التحصیلان ما در آینده بهتر و سریعتر وارد بازار کار می‌شوند.
آقای دکتر، اشاره کردید که به‌دلیل وجود پروژه‌های نیمه‌تمام، پروژه‌های جدیدی را دنبال نمی‌کنید.
عرض کردم به‌طور عمومی این طور خواهد بود وگرنه برخی طرح‌ها مثلا در حوزهی گردشگری را شروع کرده‌ایم.
حتی اگر این تصمیم محتاطانه باشد و جانب احتیاط را برای شروع پروژه‌های جدید در نظر بگیرید فکر نمی‌کنید در اشتغال یا جذب سرمایه‌گذاری جدید دچار چالش شویم؟
البته آنچه گفتم بیش‌تر در حوزهی عمرانی بود. مثلا وقتی جاده‌ای در حال ساخت است و هنوز تمام نشده به نظر نمی‌رسد منطقی باشد که ساخت جاده‌ی دیگری را شروع کنیم. یا فرض کنید بیمارستان عنبرآباد نیمه‌تمام است، تا این را تمام نکنیم ایجاد پروژه‌ی درمانی جدید در آن منطقه خیلی منطقی نیست. در نرماشیر و فهرج و ریگان بیمارستان‌هایی داریم که نیمه‌تمام است و یا مدارسی نیمه‌تمام در مناطق مختلف استان داریم که باید به بهره‌برداری برسند. ولی پروژه‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی که باید اشتغال ایجاد کند را دولت حمایت می‌کند و قطعا باید شروع شود. پروژه‌های نیمه‌تمام توسط بخش خصوصی هم باید به بهره‌برداری برسد. البته پروژه‌هایی مثل پتروشیمی کرمان و بافت و پلاسما را هم داریم که هنوز منابع مالی آن معلوم نشده و از طرفی جزو پروژه‌های نیمه‌تمام هستند.
آنچه من عرض کردم بیش‌تر حوزهی عمرانی بود و این بدان معنا نیست که در صنعت و معدن و به‌ویژه در حوزهی گردشگری و مرمت آثار فرهنگی کاری شروع نکنیم. چرا که در برخی از حوزه‌ها از جمله مرمت آثار تاریخی، اگر کار را شروع نکنیم آثار ما از بین می‌رود که در این زمینه، کارهایی از جمله مرمت باغ سالار کلانتر را هم شروع کرده‌ایم. این‌ها پروژه‌هایی است که حتما باید شروع شود، ولی منابع مالی بخش عمده‌ای از این پروژه‌ها، متکی به دولت نیست و یا از طریق تسهیلات بانکی یا بخش خصوصی یا موسسات عمومی غیردولتی تامین می‌شود.
برنامه‌ی جدی داریم که در نیمه‌ی دوم امسال، از سرمایه‌گذاری موسسات وابسته به اوقاف و بنیاد شهید مثل موسسه اقتصادی کوثر و برکت و موسسه ملل استفاده کنیم که کارهایی در این زمینه انجام شده است. سعی ما این است که بیش‌تر پروژه‌های جدید نیمه‌دوم را بر منابع مالی غیردولتی متکی باشد. کار جدیدی که فکر می‌کنم اولین‌بار است در استان اجرا می‌شود استفاده از کمک خیرین به شکلی جدید است. اینکه خیرین به‌جای اینکه پرورشگاه یا مدرسه بسازند، بخشی از سهام یک واحد تولیدی راکد که نیاز به منابع مالی دارد را بخرند؛ واحد که فعال شود چند فایده دارد، یکی اینکه آن سرمایهگذار معطل، فعال شده و تولید و اشتغال جدید ایجاد می‌شود و بچه‌هایی که در پرورشگاه‌ها هستند و نیاز به شغل دارند در این واحد مشغول می‌شوند. علاوه بر این، خیّر می‌تواند سود سهام این واحد را برای کارهای خیر بعدی هم استفاده کند و کار خیر او مستمر می‌شود. اخیرا یک خیّر که می‌خواست کاری انجام دهد این پیشنهاد را دادم، پسندید و گفت که آماده‌ام آن واحد را به من معرفی کنید، بخشی از سهام آن را می‌خرم و می‌خواهم در حوزهی تولید موادغذایی باشد که از تولیدات آن به پرورشگاه‌ها و محرومان هم کمک کنم. امیدوارم این کار انجام شود و دیگر خیران هم مشارکت کنند.
آقای دکتر، خیلی از مباحثی که مطرح می‌کنید نیاز به مصاحبه‌ی مستقل دارد.
مصاحبه‌های شما برای ما هم مفید است و متوجه می‌شویم چه مسائلی برای جامعه مهم‌تر است.
این خاصیت گفت‌وگوست که امیدوارم ادامه یابد. آنچه شما می‌گویید، بحث‌های پردامنه‌ای نیاز دارد.
از چه نظر؟ فکر می‌کنید درست نیستند؟
ایده درست است ولی هر ایده برای تحقق، به طرح و برنامه و سازمانی نیاز دارد که آن را حمایت کند.
اما به هر حال، برخی از ایده‌هایی که مطرح می‌شود باید تجربه شود. مثلا معین‌های اقتصادی ایده‌‌ای بود که با اجرایی شدن آن، الان معلوم می‌شود چه نقاط قوت و ضعفی دارد. برخی ایده‌ها باید تجربه شود تا اشکالات آن رفع شود.
من هم تجربه را قبول دارم. اما …
بله. چرخ نباید دوباره اختراع شود.
دقیقا. و حدسی که می‌زنیم هم باید علمی باشد.
قبول دارم. چرخ را نمی‌خواهیم اختراع کنیم.
جناب استاندار، در پیام نوروزی خود مسائلی را مطرح کردید که در ابتدای این گفت‌وگو هم به آن اشاره کردید. اشتغال، تولید و رفع فقر و محرومیت، توسعه نامتوازن و خشکسالی و رفع کم‌آبی از جمله اولویت‌های امسال شماست و در ادامه‌ی پیام‌تان هم گفتید که اصلاح سیستم اداری استان اولویت شماست، چون برای تحقق برنامه‌ها استان به یک به سیستم اداری کارآ و پویا نیاز دارد.
بله. ما به همه‌ی این موارد اعتقاد داریم و تا زمانی که مسئول هستم آن را دنبال می‌کنم تا به اهدافی که داریم برسیم. امیدوارم این سیستم اداری پویا را به‌جایی برسانیم که تغییر آن برای مردم کاملا محسوس باشد.
کرمان در حوزهی گردشگری ظرفیت‌های بسیار بالایی دارد. از طرفی، با کم‌آبی مواجه شده‌ایم و کشاورزی استان تقریبا بسته شده و نباید توسعه پیدا کند.
نه. ما نمی‌گوییم بسته شده و برای آن طرح داریم.
مدتی پیش با آقای جلال‌پور مصاحبه‌ای داشتم که گفت پسته‌کاران دارند مهاجرت می‌کنند.
مهاجرت می‌کنند شاید برای اینکه ما باید برنامه‌های تغییر کشاورزی را خیلی سریعتر مطرح و اجرا کنیم و باید بگوییم که چه‌طور کشاورزی استان را تغییر می‌دهیم تا درآمد و اشتغال فعلی حفظ شود و با وضعیت جدید هم متناسب باشد.
در ادامه، درباره‌ی کشاورزی استان صحبت می‌کنیم. در حوزهی گردشگری اما هیچ برنامه‌ی جدی و موثری در استان نداشته‌ایم؛ جز برنامه‌های مناسبتی و طرح‌هایی که نقطه‌ای اجرا می‌شود. سال‌هاست می‌گویند استان قرار است صاحب طرح جامع گردشگری شود و اتاق هم حتی بارها وعده‌ی آن را داده است. سوال من این است که چرا در این زمینه طرح و برنامه‌ی زمان‌بندی اعلام نمی‌شود؟ تا کی باید صبر کنیم تا فرصت‌ها از دست برود؟ اخیرا آقای فعالی گفت که می‌خواهد این طرح را اجرا کند؛ ولی همین هم مرا نگران کرده است. چون بعید می‌دانم دولت چنین پولی برای تهیه طرح جامع داشته باشد. چون اتاق بازرگانی هم به‌دلیل هزینه‌ی بالای طرح، نتوانست آن را به سرانجام برساند.
درباره‌ی گردشگری ما هم با شما هم‌عقیده هستیم که استان از لحاظ طبیعی و فرهنگی و تاریخی و قومیت‌هایی که دارد و ویژگی‌های مردم پتانسیل بسیار بالایی در این زمینه دارد و هیچ شکی در این نیست. ضمن اینکه دو نکته‌ی دیگر هم من اضافه می‌کنم: ما در گردشگری برای ایجاد اشتغال مزیت‌هایی داریم که در دیگر بخش‌ها نیست. یکی از این مزیت‌ها، میزان سرمایه‌گذاری اندک برای ایجاد یک شغل است. در صنعت با ۵۰۰ میلیون تومان ولی در گردشگری با دو، سه میلیون تومان می‌توان شغل ایجاد کرد. از طرفی، در صنعت نیاز به رشته‌های تخصصی است ولی در گردشگری طیف وسیعی می‌توانند مشغول به کار شوند. همچنین گردشگری زودبازده است. یک مجتمع گردشگری شاید بعد از یک سال به بهره‌برداری برسد، در حالی‌که در فولاد یا پتروشیمی چند سال زمان نیاز است. همه‌ی این‌ها نشان می‌دهد در گردشگری باید کار کنیم اما گردشگری را نمی‌توان معطل طرح جامع گذاشت. طرح باید تهیه شود ولی تهیه‌ی طرح معمولا زمان‌بر است ونیاز به تخصص‌های زیادی دارد. ضمن اینکه برای شرق استان یک طرح گردشگری تهیه شده که به تصویب هم رسیده است. در کل اما ما ضمن ضرورت تهیه‌ی طرح جامع نباید معطل آن بمانیم. انجام برخی کارها هم روشن است مثل اینکه بناهای تاریخی باید مرمت شود. درست است که در طرح اولویت‌ها و زنجیره‌ی ارتباط اقدامات مشخص می‌شود ولی طرح مثلا نمی‌گوید که کاروانسرای هندوها را مرمت نکنید. ما مدتی پیش، توافقی با وزارت فرهنگ و ارشاد داشتیم که خانه‌های تاریخی را به موزه‌خانه تبدیل کنیم. یعنی هر خانه قدیمی را مرمت کرده و در اختیار یکی از مشاهیر فرهنگی استان قرار دهیم تا محل نمایش آثار آن هنرمند و برگزاری برنامه‌های سخنرانی و آموزشی آن فرد شود. از موزه استاد ملک‌زاده در خانه تاریخی لطفی این کار را شروع کردیم و مالکیت خانه را به بانک رسالت دادیم که مرمت کند و آن را در اختیار استاد ملک‌زاده قرار دهد تا هم موزه دائمی آثار ایشان شود و هم در آن، سخنرانی و برنامه‌های آموزشی برگزار شود. چنین اقداماتی نباید معطل طرح جامع شود. خانه‌های فرهنگی دیگر هم در این برنامه داریم. امیدوارم با پیگیری مدیریت جدید اداره کل میراث‌فرهنگی بتوانیم تحول خوبی ایجاد کنیم. ایراد می‌گیرید که طرح جامع نیاز است؛ حرف به‌جایی است. باید تسریع شود. ولی برخی کارهای مقطعی و موضعی را نباید معطل طرح گذاشت و انجام آن، مغایرتی با طرح هم نخواهد داشت.
هدف دیگری که ما داریم این است که استان کرمان را به پایلوت گردشگری هنر تبدیل کنیم. همچنین، آن‌قدر جاذبه در کرمان ایجاد کنیم که سه، چهار روز گردشگر پر باشد و توقف چهار روز تا یک هفته‌ای در کرمان داشته باشد.
من هم قبول دارم کارهای مناسبتی گاهی نیاز است ولی این دست از اقدامات فریبنده است و ما با اجرای آن، فکر می‌کنیم داریم گردشگری را به‌سامان و به‌رونق می‌رسانیم؛ حال آن‌که کار اصلی را باید انجام دهیم.
ما دو انتخاب داریم و می‌گویند آدم عاقل بین بد و بدتر، بد را انتخاب می‌کند. ما می‌گوییم دست روی دست گذاشتن و معطل طرح جامع ماندن بدتر است.
تردیدی ندارم که فایده دارد. آقای رزم‌حسینی باغ فتح‌آباد را مرمت و احیا کرد. ولی این بنا در یک کوشش منطقی و حرفهای گردشگری باید روزی ۱۰ میلیون تومان مثلا گردش مالی داشته باشد ولی الان نیمه‌تعطیل است. ما باید نگاه‌مان فراتر از این مسائل باشد.
نکته‌ای که عرض کردم ایراد شما را رفع می‌کند. اگر فرض کنید فقط یک باغ فتح‌آباد و شاهزاده و خانه حاج‌آقاعلی داشته باشیم، گردشگر طی یک روز این آثار را می‌بیند و کرمان را ترک می‌کند و گاهی این یک روز برای بازدید از چند اثر برایش توجیه ندارد. مرمت باغ فتح‌آباد خیلی خوب است؛ قبلا هم درباره‌ی باغ شاهزاده، کتابخانه ملی، حمام گنجعلیخان و وکیل هم این اتفاق افتاده است. ما می‌گوییم این زنجیره باید کامل شود. مثلا یکی از کارهایی که قرار است انجام شود تهیه‌ی اپرای عروسکی منظومه خواجو است. اگر این اپرا نهایی و هرشب در کرمان اجرا شود گردشگر می‌داند که در کرمان این برنامه هست و می‌تواند استفاده کند و این، گردشگر را ترغیب می‌کند. حالا اگر سه برنامه‌ی دیگر مشابه این، برای کرمان در نظر بگیریم و چهار شب گردشگر را پر کنیم خوب است.
این همان سیکل توسعه‌نیافتگی است. شما درست می‌گویید اما چون زنجیره آماده نیست به نظر من از جایی به بعد فعالان این حوزه دچار یاس می‌شوند. همان اتفاقی که در باغ فتح‌آباد هم رخ داد.
ما دنبال تکمیل این زنجیره هستیم. شما هم جای من باشید همین تصمیم را خواهید گرفت.
برای نجات و رونق فرش کرمان سال‌هاست بحث‌هایی مطرح است ولی تاکنون اقدام موثری انجام نشده و شما می‌دانید با برگزاری جلسه و حرفهای دلسوزانه مشکل فرش حل نمی‌شود. با توجه به اینکه فرش یکی از مزیت‌های اقتصادی استان است برای خروج از بن‌بست فعلی چه راهکاری مدنظر دارید؟
این هم جزو مسائلی است که شاید صحبت در باره‌ی آن یک ساعت زمان ببرد. من سال‌های ۶۵، ۶۶ در حوزهی فرش کار کردم زمانی که جرج‌تیمو جزو فعالان فرش بود. به‌عنوان معاون برنامه‌ریزی استانداری چندین جلسه با ایشان داشتم. آن زمان بحثی که داشتیم این بود که بافت بدون گره به بافت گره‌دار تبدیل شود و کار جدی در این زمینه و افزایش کیفیت رنگ و نخ و تشکیل تعاونی انجام دادیم. خلاصه‌ی مطب این است اگر فرش بخواهد رونق یابد فقط یک راه دارد: بازار فروش آن باشد و خریدار داشته باشد. تا زمانی که فرش خریدار نداشته باشد هر کاری بکنیم عبث است. در دنیا هم دیگر فرش دستباف به‌عنوان چیزی که زمین را مفروش کند جایگاهی ندارد. باید به‌عنوان کالای هنری و تزیینی تولید شود که این هم ملزوماتی از جمله افزایش کیفیت مواد اولیه را نیاز دارد. در حوزهی فرش، تحول اساسی باید صورت گیرد. ما در جلساتی که داشتیم مسائل را مطرح کردیم و به همین سمت رفتیم و بیش‌تر کسانی که در این حرفه هستند همین نظر را دارند که باید کیفیت بالا برود.
من حرفی ندارم؛ ولی مزیت‌های کلان اقتصاد کرمان حوزه‌هایی از جمله گردشگری و فرش و پسته و خرماست و اگر این مسائل به‌طور جدی، در دستور کار استان نباشند، نمی‌توانیم انتظار تحول اقتصادی در استان داشته باشیم.
ما بنا نداریم به این مسائل توجه نکنیم و جدی‌شان بگیریم.
اشاره شما به فرش طوری نبود دلم قرص شود که فرش را به‌عنوان یک مزیت جدی در دستور کار استان قرار داده‌اید. ضمن اینکه تولیدکنندگان هم نمی‌گویند که فرش کرمان بازار ندارد بلکه می‌گویند ما نمی‌توانیم تولید و صادر کنیم.
الان ممکن است این‌طور باشد ولی عرض کردم تولید فرش ما، در یک دوره‌ی زمانی، چون بازار آن وجود نداشت، دچار رکود شد. برای ایجاد بازار باید تولید کیفی داشته باشیم که بتوانیم رقابت کنیم. حرفم این نبود که ما برای فرش برنامه نداریم و نمی‌خواهیم کار کنیم. بلکه می‌خواهیم کار اساسی انجام دهیم. مثلا برای نخ و ریس باکیفیت و رنگرزی مطلوب امکانات تولید به اندازه‌ی لازم و کافی نداریم و عقب هستیم پس باید ابتدا این حوزه را ارتقا دهیم که داریم روی آن کار می‌کنیم. آقای کارآمد عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان پیشنهادهایی داده که در حال پیگیری است. ما جلساتی برای اینکه مواد اولیه مرغوب و باکیفیت را در استان تولید کنیم و کسانی که در این حرفه علاقه‌مند هستند را آموزش دهیم و تولید قابل رقابت در بازار داشته باشیم برگزار کرده‌ایم. شاید من شخصا به‌نسبتی که فرش جایگاه و نیاز دارد وقت نگذاشتم و باید بیش‌تر وقت بگذارم. این را هم البته مورد توجه قرار دهید که کسانی که علاقه‌مند به تولید فرش هستند تعدادشان کم و از قشر خاصی هستند. ما برویم همه‌ی امکانات را تامین کنیم و به یک جوان متقاضی کار پیشنهاد قالی‌بافی بدهیم ممکن است نپذیرد و بگوید کار اداری می‌خواهم. ما با این فرهنگ هم مواجه هستیم.
اخیرا مدیر امور شعب بانک صادرات در جمع خبرنگاران گفته که بانک‌ها در حمایت از تولید کوتاهی نکرده‌اند و این ادعا از طرف کسانی است که طرح‌هایی فاقد توجیه به بانک ارائه می‌کنند و وقتی طرح‌شان رد می‌شود علیه بانک چنین ادعاهایی مطرح می‌کنند. با توجه به اینکه خود شما هم تاکنون از بانک‌ها انتقاد کرده و خواستار حمایت بیش‌تر بانک‌ها از تولید شده‌اید، این اظهارنظر را چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟
در مورد بانک‌ها همه نوع وضعیتی وجود دارد و نمی‌توان یک اظهارنظر را تعمیم به کل داد. بگوییم کوتاهی نکردند درست نیست و برعکس. من اما هرجا از بانک‌ها انتقاد کردم مصداق آن را گفته‌ام.
معدل کار را اگر مبنا قرار دهیم، وضع را چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟
معدل را اگر بگیریم باید بگویم از بانک‌ها انتظاراتی بیش از این داریم. بانک‌ها در رونق تولید نقش داشته‌اند، مثلا یکی از سهام‌داران گل‌گهر بانک سپه است.
بانک‌ها می‌گویند وقتی طرحی ناقص است، ما نمی‌توانیم کمک کنیم.
حرف ما هم این است که وقتی طرح ناقص است، بانک‌ها کمک کنند کامل شود. ما از بانک‌ها دلسوزی می‌خواهیم، نظر کارشناسی دقیق می‌خواهیم، نظارت کامل و دقیق ….
می‌خواهیم و در یک جمله می‌خواهیم کسی که مراجعه می‌کند نگاه‌شان به آن فرد به‌عنوان متقاضی نباشد بلکه او را فردی ببینند که می‌خواهد با تولید، مشکل اشتغال را حل کند. پس کمک و راهنمایی‌اش کنیم. دید بانک‌ها به مراجعه‌کننده، متقاضی است که می‌خواهد پول بگیرد و معلوم است نباید به سادگی پول به هرکسی بدهیم. در نتیجه به مقررات و ضوابط رجوع می‌کنند. در حالی که برخی ضوابط است که متقاضی آن را نمی‌داند ولی می‌تواند از آن استفاده کند. یک مورد مثال می‌زنم که ده‌ها مورد مشابه آن است. متقاضی داشتیم که چند جوان بودند و مصوب شد ۹۰۰ میلیون تومان وام به آن‌ها داده شود. به بانک مراجعه کرده بودند. بانک گفته وثیقه‌تان را بیاورید. بررسی کردند بیش از ۳۰۰ میلیون تومان نداشتند. اگر یک بانک دلسوز داشته باشید، می‌گوید با این وثیقه و ۳۰۰ میلیون تومان طرح به تولید نمی‌رسد و همین را هم نمی‌توانید برگردانید؛ در نتیجه وام نمی‌دهد. ولی این بانک یا با فشار مدیران یا متقاضی یا به‌هر دلیلی این ۳۰۰ میلیون را داده و متقاضی یک سوله زده و تمام. من می‌گویم در چنین مواردی، طرح را تغییر دهید که با ۳۰۰ میلیون تومان به بهره‌برداری برسد. مثلا طرح را کوچک کنید. بانک باید خود را بخشی از این نظام بداند که باید مشکلات را حل کند. از حداکثر ظرفیت قانونی و زوایای تاریک قانون که متقاضی آن را نمی‌داند استفاده کند تا کاری راه بیفتد. نباید به دید انجام وظیفه و مجری صرف قانون بودن کار کنیم.
جرح و تعدیل طرح‌ها نوعی مداخله در کار سازمان‌هایی که مجوز می‌دهند نیست؟
باید با هماهنگی آن‌ها باشد. ما سال گذشته کمیسیونی با حضور نمایندگانی از بانک و استانداری و اتاق بازرگانی و فرد متقاضی و سازمان مربوطه تشکیل دادیم تا طرح به طرح بررسی و اشکالات را شناسایی کنند. مثال‌های متعدد از آنچه گفتم دارم.
پس از گذشت چند سال از طرح تقسیم استان به مناطق مختلف و واگذاری آن به معین‌های اقتصادی، به نظر نمی‌رسد درباره‌ی آن، یک بررسی توسط کارشناسان مستقل صورت گرفته باشد یا اگر شده باشد، از نتایج آن، رسانه‌ها اطلاعات درستی ندارند. در ابتدای طرح، گفتند معین‌های اقتصادی باید الگوی سایر مناطق کشور بشوند. ارزیابی شما از این طرح‌ها چیست؟
ایده‌ی استفاده از معین‌های اقتصادی مربوط به آقای رزم‌حسینی بود و اینکه مبنای آن چیست خود ایشان باید توضیح دهند و من نمی‌توانم درباره‌ی اصل ایده صحبت کنم.
نتایج آن را بگویید.
اینکه از بنگاه‌های اقتصادی در چارچوب مسئولیت اجتماعی که دارند استفاده کنیم، چیزی است که در همه‌ی دنیا وجود داشته و در خود استان کرمان هم از گذشته بوده، اما در حد جزیی و ناقص، و بنگاه‌های اقتصادی به کارهای عمرانی و توسعه‌ای کمک کرده‌اند. منتها آقای رزم‌حسینی این مسئله را به‌شکل منسجم‌تری دنبال کردند. من معتقدم اصل اینکه از همه‌ی پتانسیل‌ها برای توسعه استفاده کنیم درست است. ولی برای این‌کار آیین‌نامه و قانون مصوب نداریم که طبق آن از بنگاه (عملکرد) بخواهیم. کارهای معین‌های اقتصادی براساس تفاهم‌نامه انجام گرفته است و اینکه تا چه اندازه ضمانت اجرایی داشته باشد برای کسی روشن نیست؛ چون مبتنی بر قانون نیست. و حالا اینکه چه اندازه موثر بوده‌اند در بررسی ما نتیجه‌های متفاوتی حاصل شده است. برخی معین‌ها موفق بوده‌اند که میزان موفقیت هم به پایبندی آن بنگاه به تفاهم‌نامه و اعتقادی که به این کار داشته‌اند بستگی داشته است. برخی معین‌های اقتصادی هم متوسط و برخی ضعیف و بد عمل کرده‌اند که گفتیم تکلیف آن‌ها که ضعیف و بد عمل کرده‌اند روشن شود. یا فعال یا حذف شوند. ما به‌جای آن‌ها یا معین دیگری می‌گذاریم یا خیر. ارزیابی توسط سازمان مدیریت انجام گرفته و معین‌ها برنامه‌ی سه ساله هم داده‌اند و غیر از این، مشاوری را برای ارزیابی انتخاب کرده‌اند که منتظریم گزارش را ارائه کند. براساس آن می‌توان اظهارنظر کرد. ضمن اینکه رسانه‌ها آزاد هستند عملکرد معین‌های اقتصادی را بررسی کنند. در مجموع، درباره‌ی معین‌های اقتصادی معتقدم اینکه از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم خوب است و ما هم آن را دنبال کردیم و می‌کنیم ولی اینکه اهرم قانونی باشد تا برخورد کنیم را نداریم. در چارچوب تفاهم‌نامه کار را دنبال می‌کنیم، ضمن اینکه دولت هم وظایف خود را کماکان در مناطق مختلف انجام می‌دهد.
برخی بنگاه‌ها مثل مس سرچشمه، گل‌گهر و میدکو و مس شهربابک در سطح ملی صاحب جایگاه بزرگی هستند و مسئولیت اجتماعی آن‌ها اگر نگوییم ملی، دست‌کم استانی است؛ اما در جریان این طرح(معین اقتصادی)، کمک‌ها در منطقه‌ی کوچکی تقسیم می‌شود و مناطق محروم از آن فرصت بی‌بهره می‌مانند. در واقع می‌خواهم بگویم که مسئولیت اجتماعی این شرکت‌ها تقلیل پیدا کرده است. اگر با این ارزیابی موافقید بفرمایید چرا در این شیوه‌ی فعلی تجدیدنظر نمی‌کنید؟
من موافق این ارزیابی نیستم. به این دلیل که اولا واحدهای بزرگی که اشاره کردید فعالیتی که به‌عنوان معین اقتصادی دارند دو بخش است. بخشی مرتبط با کار خودشان است. یعنی مثلا معین اقتصادی که دارد دو هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری می‌کند نیمی از آن شاید پروژه‌های خود آن بنگاه باشد و به هر حال، دارد به اقتصاد کمک می‌کند. ولی برخی معین‌ها هم محدود به منطقه‌ی خودشان نیستند. مثلا گهرزمین در منوجان یا مس باهنر در راین دارد کار می‌کند. آن بخش از فعالیت‌ها که در منطقه‌ی خودشان انجام می‌شود، پروژه‌های مربوط به خودشان است؛ در عین اینکه به‌عنوان معین اقتصادی آن منطقه تعریف نیز می‌شوند و خیلی از بنگاه‌ها هم پروژه‌هایی در دیگر مناطق استان دارند. مثلا گل‌گهر در راور سرمایه‌گذاری می‌کند، منتها در ادامه‌ی برنامه‌هایی است که خودش دارد. اگر این تفاهم‌نامه نبود شاید فعلا در راور سرمایه‌گذاری نمی‌کردند و آن را به سال‌های آینده موکول می‌کردند. پس، معین‌های بزرگ، در مناطق دیگر هم دارند کار می‌کنند، منتها شاید در حدی که شما تصور می‌کنید نباشد و باید توسعه‌ی فعالیت‌ها در مناطق مختلف استان صورت گیرد. فکر می‌کنم مس سرچشمه هم در دیگر مناطق استان پروژه‌هایی داشته باشد که اگر نداشته باشد، باید این اتفاق بیفتد و حرف شما درست است.
مناطق مختلف استان کرمان از نظر اقتصادی به‌شدت نامتوازن هستند. برخی فقیر و اشتغال آن‌ها پایین است و برخی دیگر از مناطق، مثلا در سیرجان، نمایندهی این شهرستان می‌گوید بیکار نداریم. هرموقع در استان، صحبت از توسعه متوازن و برابری می‌شود می‌گویند مطالعات آمایش سرزمین در حال انجام است. بفرمایید برای کاهش این نابرابری، تا چه زمانی باید منتظر نتایج این مطالعات باشیم؟ و اصولا برای ایجاد توسعه متوازن چه راهکاری در نظر دارید؟
آمایش سرزمین یک بعد ملی و یک بعد استانی دارد. اگر ایرادی در تاخیر آن باشد همه‌ی آن مربوط به استان نیست. در استان آخرین کاری که صورت گرفته، طرح آمایش، براساس اسناد بالادستی است که توسط جهاد دانشگاهی تهیه شده و امیدواریم از این به بعد سرمایه‌گذاری‌ها براساس این طرح باشد.
مگر این طرح نباید ابلاغ شود؟ الان به فرمانداری‌ها ابلاغ شده است؟
سوال شما درست است؛ ولی جواب روشنی ندارم که بگویم ابلاغ آن در چه مرحله‌ای است. بخشی از ایرادات این وضعیت آمایش اما به تصمیمات ملی برمی‌گردد. طرح آمایش باید تصویب و نهایی و ابلاغ شود. ولی اینکه ما تاکنون طرح آمایش نداشتیم به این معنا نیست به فکر مناطق محروم استان نبوده‌ایم.
بله؛ ولی من منظورم فکر سازمان‌یافته است.
این هم مثل همان طرح جامع گردشگری است. مثلا برخی صنایع را در برخی مناطق داریم که وقتی آن را براساس مزیت‌های محلی بررسی می‌کنیم توجیه ندارد، ولی برای توسعه‌ی منطقه‌ای توجیه دارد و این اقدامات انجام شده است.
آنچه شده با درایت و کوشش فردی صورت بوده و سازمان‌یافته و مدیریت شده نبوده. اما مدیریت استان باید کل استان را برخوردار کند.
داریم به آن سمت پیش می‌رویم و امیدواریم در آینده‌ای نزدیک طرح آمایش ابلاغ شده داشته باشیم تا تصمیمات براساس آن صورت گیرد. حرف شما کاملا درست است حتی یکی از وزرای دولت که به کرمان سفر کرده بود، می‌گفت کشور آباد نمی‌شود تا طرح آمایش نداشته باشیم. اینکه چرا تحقق پیدا نمی‌کند مقداری استان و مقداری ملی است، اما بدین معنا نیست به فکر توسعه‌ی مناطق محروم نباشیم.
آقای دکتر، در زمان استانداری آقای زمان رزم‌حسینی بحث استقبال از سرمایهگذار داخلی و خارجی و پهن کردن فرش قرمز جلوی پای سرمایهگذار داغ بود اما این گفتمان، مدتی است فروکش کرده. می‌خواهم بدانم آیا این تغییر رویکرد به تحریم‌ها ارتباط دارد یا مایوس شدن از نتایج آن پیگیری‌ها؟
من حرف شما را قبول ندارم. چرا می‌گویید فروکش کرده است.
زمان آقای رزم‌حسینی حرف از ۷۵ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری بود.
این میزان تفاهم‌نامه امضا شد. پنجره واحد سرمایه‌گذاری که ما دنبال می‌کنیم یک فرش قرمز واقعی است. اصلا رویکرد تغییر نکرده، ما از سرمایه‌گذاران استقبال می‌کنیم. تحریم‌ها هم آن‌قدر تاثیر نگذاشته که مانعی برای سرمایه‌گذاری باشد. منتها بخشی را مربوط به این می‌دانم که کارهایی که انجام می‌دهیم خیلی اطلاع‌رسانی و مطرح نمی‌کنیم.
کارهایی به نتیجه می‌رسد را به جامعه اعلام کنید.
من ابتدای مصاحبه گفتم که میدکو دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در پروژه‌ی فاضلاب دارد سرمایه‌گذاری انجام می‌دهد اما از کنار آن راحت گذشتید. یا ۱۴ هزار میلیارد سرمایه‌گذاری که امسال آماده‌ی بهره‌برداری است. رویکرد ما حمایت از سرمایه‌گذاری است؛ چون راهی جز این نداریم. براساس آمارنامه‌ی سال ۹۵ درآمد سرانه‌ی شهری کرمان ۱۰ میلیون تومان و درآمد روستایی پنج میلیون تومان از سرانه‌ی کشور پایین‌تر بوده است و ما باید این درآمد را افزایش دهیم. پسندیده نیست در استانی که فقط گل‌گهر ما پنج هزار میلیارد تومان سود سالانه دارد یا ۲۰ هزار میلیارد تومان فروش محصولات کشاورزی آن است درآمد سرانه‌ی شهری و روستایی پایین باشد. ما برای افزایش این درآمد و تولید و اشتغال در استان، چاره‌ای جز سرمایه‌گذاری نداریم. دست هر سرمایهگذار داخلی و خارجی را که بیاید می‌بوسیم، یک فرش قرمز که نه، ۱۰ فرش قرمز برای سرمایه‌گذاران پهن می‌کنیم و پنجره‌ی واحد را در همین راستا انجام دادیم و بهبود فضای کسب‌وکار را هم به همین دلیل دنبال می‌کنیم.
یکی از چالش‌های استان بنا به برخی گزارش‌ها و تاکیدات مکرر اتاق بازرگانی، وضعیت فضای کسب‌وکار است. شما هم اخیرا از نوع مشارکت مدیران در کارگروه‌ها گلایه و حتی یک جلسه را به همین دلیل تعطیل کردید. یعنی آن‌طور که مدنظر دارید امور پیش نمی‌رود. در حالی‌که تاکید هم دارید به‌دنبال سیستم اداری چابک هستید. برای مواجهه با این وضعیت چه برنامه‌ای دارید؟
در چند برنامه این موضوع را داریم دنبال می‌کنیم. یکی اینکه تاکید کرده‌ایم دستگاه‌های اداری باید تعهداتی که می‌دهند کارشناسی و دقیق باشد و زمان‌بندی که می‌دهند را هم رعایت کنند. ما در شورای اداری این موضوع را به‌عنوان مصداقی ارائه کرده و به مدیران تذکر می‌دهیم و حتی گفتیم در شش ماهه‌ی ابتدای امسال، به‌صورت کلی قول‌های انجام نشده را می‌گویم اما در نیمه‌ی دوم سال مصداقی آن را اعلام می‌کنم و معتقدم بخشی از مشکل با این شیوه حل نمی‌شود. چون برخی مدیران ما شاید توجه و آمادگی کافی ندارند. بخشی از کار را هم با تغییر مدیران پیگیری کردیم که ادامه هم دارد. مسئله‌ی بعدی، اصلاح سیستم است که اشکال دارد. با یک کار تحقیقاتی یا شاید نیمه‌تحقیقاتی فرایند کار در ادارات را قصد داریم ارزیابی کنیم. فردی به‌عنوان نمایندهی استاندار در یک دوره‌ی زمانی در برخی ادارات مستقر می‌شود و از مراجعه‌کنندگان سه سوال می‌پرسد که چه کاری داشتید؟ به چه کسی مراجعه کردید؟ و چه جوابی به شما داده شد؟ این بررسی تصویر روشنی از وضع موجود به ما می‌دهد و معتقدیم بعد از شش ماه به نتایجی می‌رسیم که اشکال ساختار اداری ما کجاست.
اما ادارات حراست و بازرسی و ارزشیابی و روابط عمومی دارند. این بررسی‌ها وظیفه‌ی آن‌هاست.
شاید به این شکل کار را انجام ندهند. همه‌ی این بخش‌ها شرح وظایفی مشخص دارند و کار را هم دارند پیگیری می‌کنند ولی اینکه بخواهیم بدانیم آیا وقتی مراجعه‌کننده می‌گوید یک سال به فلان اداره رفت و آمد داشتم ولی جواب نگرفتم وضع چگونه بوده است. الان از هریک از این بخش‌ها که شما اسم بردید بپرسیم، هیچ‌کدام نمی‌توانند جواب بدهند. ما دنبال گزارش‌هایی مستند از وضع موجود هستیم. تعطیلی پنجره‌ی واحد را هم که اشاره کردید، در بخش قبلی مصاحبه برای شما گفتم دلیل آن چه بوده است.
در مورد آخرین وضعیت پتروشیمی فجر کرمان هم ممکن است شفاف‌سازی بفرمایید؟ مدتی در جاده‌ی کرمان ـ رفسنجان تابلویی برای آن نصب کرده بودند که اخیرا همان را هم برداشته‌اند.
در کرمان، دو پتروشیمی کرمان و بافت برنامه‌ریزی شده است. هر دو این پروژه‌ها در مرحله‌ی تامین مالی متوقف هستند.
اما اظهارات مختلفی در این زمینه بوده است. گاهی گفتند پتروشیمی فجر کرمان در تامین خوراک مشکل پیدا کرده؛ و برخی گفتند محیط زیست مجوز نداده است.
الان از همه‌ی این مراحل تقریبا عبور کرده و هر دو در تامین مالی متوقف هستند. برای خود من هم سوال است که وقتی پروژه‌ها شروع شده برای تامین مالی آن چه فکری کرده‌اند؟ با مدیرعامل بانک پاسارگاد که سرمایهگذار است جلساتی داشته‌ایم و آن‌ها روش‌های مختلفی برای تامین مالی پروژه دارند که در حال بررسی است و امیدواریم مشکل تامین مالی حل شود. بنا بر این نیست که این پروژه‌ها تعطیل یا حذف شوند و درباره‌ی هیچ‌کدام هم به این نقطه نرسید‌ه‌ایم.
وزارت نفت به دلیل این تاخیری که اتفاق افتاده، مجوزها را باطل نمی‌کند؟
تا الان که مجوز را تمدید کرده‌اند چون این دو پروژه، جزو برنامه‌های کلی کشور در حوزهی پتروشیمی بوده است. در آخرین پیگیری، جلسهای درباره‌ی پتروشیمی بافت با مدیرعامل بانک ملی داشتیم. چون صندوق توسعه ملی پذیرفته فاز اول پتروشیمی بافت را تامین مالی کند و از بانک ملی خواستیم تا عاملیت آن را بپذیرد که فاز یک پروژه‌ی بافت شروع شود و بانک ملی هم پذیرفت تا بررسی و اظهارنظر کند. اگر بپذیرد تامین مالی فاز اول بافت حل می‌شود و به‌زودی قرار است جواب‌شان را بدهند. در مورد پتروشیمی فجر هم در آخرین جلسه با بانک پاسارگاد درباره‌ی تامین مالی پیگیری کردیم. صندق توسعه ملی پذیرفته تسهیلات به این پروژه بدهد ولی چون مبلغ این پروژه بالاتر است باید کنسرسیوم تشکیل شود که بانک پاسارگاد می‌گوید تشکیل کنسرسیوم مشکل است و بانک‌ها نمی‌آیند و خودم به‌تنهایی انجام می‌دهم اما صندوق توسعه می‌گوید که یک بانک را به‌عنوان عامل قبول ندارم. باید تکلیف این قضیه روشن شود که امیدواریم با یکی از این دو حالت قضیه حل شود.
آقای استاندار، درباره‌ی پروژه‌ی انتقال آب صفارود به کرمان ممکن است بگویید بالاخره تعیین‌تکلیف این پروژه چه می‌شود؟
شهر کرمان در حال حاضر در پیک مصرف هزار لیتر بر ثانیه آب کم دارد و می‌دانید که منبع اصلی تامین آب شهر کرمان چاه عمیق است. البته همین‌جا بگویم که برخی دوستان درباره‌ی آب دره‌ی مورگن مسائلی را مطرح کردند که احتمالا از کم‌اطلاعی آن‌ها بوده، این آب، ۱۵ لیتر بر ثانیه است که در برابر هزار لیتر بر ثانیه عددی نیست. واقعیت این است که سفره‌های آب زیرزمینی ما به‌شدت افت کرده و عمق چاه‌ها در برخی از مناطق، به ۲۵۰ متر رسیده ضمن اینکه کیفیت آب هم کاهش پیدا کرده است. ما مطلقا نمی‌توانیم چاه جدید حفر کنیم و چاه‌های موجود نیز از لحاظ کمی و کیفی با مشکل جدی مواجهند و این شرایط یعنی که ما داریم با یک بحران خیلی جدی کم‌آبی روبه‌رو می‌شویم. وزارت نیرو متولی تامین آب است و ما به‌عنوان استانداری هماهنگ‌کننده هستیم و پیگیری می‌کنیم ولی مسئول تامین آب وزارت نیروست که سال‌هاست مطالعاتی انجام داده است. روال کار هم این است که مشاور می‌گیرند و مشاور مطالعه می‌کند. مشاور هم یعنی تعدادی دکتر و مهندس که درس آن را خوانده‌اند؛ بررسی می‌کنند و براساس علم و مطالعات خود، راه‌حل می‌دهند که گفته‌اند راه تامین آب شهر کرمان در میان‌مدت، تامین آب از طریق صفارود و در مرحله‌ی بعد انتقال آب از خرسان و در نهایت هم انتقال آب از خلیج‌فارس و دریای عمان است و این یعنی دیگر چاه آب نداریم! حالا این پروژه‌ی انتقال آب از سد صفارود که در واقع راهکار میان‌مدت بوده، از سال‌ها قبل شروع شده است. مطالعاتی انجام شده، ابتدا پروژه‌ای با تونل ۶۷ کیلومتری بوده که بخشی هم خط انتقال بود، به مرحله‌ی مناقصه رسیده، پیمانکار اتریشی انتخاب شده چون آن زمان ایران تکنولوژی حفر تونل ۶۷ کیلومتری را نداشته پیمانکار خارجی آورده‌اند.اسناد مناقصه هم مبادله و قرارداد منعقد شده و ضمانت‌نامه هم داده شده است. تا این مرحله کار جلو رفته است. بعد دولت ایران و وزارت نیرو به‌دنبال گشایش ال‌سی و پرداخت ارز رفته ولی نتوانسته به‌موقع ال سی بپردازد. پرداخت طول کشیده، پیمانکار هم گفته حالا که پول را نمی‌دهید، قرارداد را لغو کرده و ضمانت‌نامه را ضبط کرده است. می‌خواهم بگویم کار تا این حد در آن زمان پیش رفته است. دوستانی که درباره‌ی این پروژه اظهارنظر می‌کنند باید این سوابق را هم مورد توجه داشته باشند. بعد از این، وزارت نیرو گفته حالا که تکنولوژی احداث ۶۷ کیلومتر تونل را نداریم آن را تغییر می‌دهیم.
مسیر را تغییر دادند؟
بله. مسیر را عوض کردند و پروژه را بالاتر بردند در نتیجه طول تونل کم‌تر شد، ولی در عوض نیاز به پمپاژ ایجاد شد. در یک مرحله، گفته‌اند اصلا تونل نمی‌خواهیم و کل آن خط لوله باشد. بخشی را هم اجرا کرده‌اند. وزارت نیرو قطعا درباره‌ی این پروژه توضیح دارد. مثلا می‌گویند خط لوله را اجرا کردیم ولی به افزایش قیمت برق رسیدیم و معلوم شد که سالانه ده‌ها میلیارد تومان فقط پول برق پمپاژ آن می‌شود، در نتیجه، این آب گران می‌شود و حالا آمدند پروژه را تلفیق کردند به این صورت که ۳۶ کیلومتر تونل اجرا شود و مابقی پمپاژ انجام شود. در دوره‌ای هم عنوان شد قرارگاه خاتم تجربه‌ی حفاری تونل را دارد و پروژه را به خاتم واگذار کردند. خاتم حفاری تونل را انجام و نصف مسیر تونل حفر شده است. ساخت سد هم ۸۹ درصد پیشرفت داشته، بخشی از خط انتقال هم اجرا و ۶۰۰ میلیارد تومان هزینه شده و اکنون پروژه در مجموع ۴۵ درصد پیشرفت دارد. حالا برخی می‌گویند این پروژه از لحاظ کارشناسی ایراد دارد و بر محیط زیست، چشمه‌ها و قنوات اثر سوء دارد. ما هم می‌گوییم اگر بحث کارشناسی دارید، چه کسی باید به آن پاسخ بدهد؟ مسئول، وزارت نیروست. گفتیم کارشناسان دو طرف با هم صحبت کنند.
یا وزارت نیرو دفاع می‌کند و پروژه را ادامه می‌دهد یا برعکس، که در این‌صورت، وزارت نیرو باید راه‌حل دیگری پیدا کند. در صورتی که، این نوع برخورد اشتباه است؛ وقتی دولت دارید وزارت نیرو که مسئول تامین آب است باید نظر بدهد.
یکی از استدلال‌ها این است که مشاور این پروژه، مشاور سد گتوند هم بوده، پس مشاور ذی‌صلاح نیست. این را وزرات نیرو باید بگوید که مشاور ذی‌صلاح هست یا نه. بحث دیگر این است که تاکنون در این پروژه ۶۰۰ میلیارد تومان هزینه شده و حداقل هزار میلیارد تومان نیاز است تا تکمیل شود و دولت نمی‌تواند آن را تامین کند. ما برای تامین مالی این پروژه و با توجه به شرایطی که گفته شد براساس قوانین، یک سال و نیم موضوع را پیگیری کردیم. دقیقا از ۲۰ شهریور ۹۶ و قرار شد ۱۰ بانک کنسرسیوم تشکیل دهند و هرکدام ۱۰۰ میلیارد تومان اختصاص دهند. ما چه‌قدر پیگیری کردیم تا این بانک‌ها بیایند، گاهی نظرشان عوض شده، یکی گفته ۱۰۰ میلیارد نمی‌دهم ۸۰ میلیارد می‌دهم، دیگری را راضی کردیم جبران کند.
چه‌قدر پیگیری کردیم و جلسه گذاشتیم تا رسیدیم به اینجا که کنسرسیوم ۱۰ بانک تشکیل، و لیدر بانک‌ها مشخص شود. با لیدر بانک‌ها جلسه گذاشتیم که گفتند قرارداد وزارت نیرو با بانک تنظیم شود و توافق‌نامه‌ی وزارت نیرو با سازمان برنامه تنظیم و سازمان برنامه ضمانت بازپرداخت تسهیلات رابدهد تا نهایتا ۲۸ اسفند ۹۷ این ماجرا به پایان رسیده و سازمان برنامه ضمانت بازپرداخت این پول را امضا کرده است. و بدین ترتیب، پروژه به مرحله‌ای رسیده که پرداخت شروع شود اما در این مرحله بوده که به بانک‌ها گفته شده پروژه از لحاظ کارشناسی مورد تردید است. شما جای بانک باشید چه می‌کنید؟ بانک هم گفته من پرداخت را انجام نمی‌دهم. پیمانکار هم گفته پول می‌دهید ما کار می‌کنیم، ندهید می‌رویم. دو ماه از قرارگاه خاتم وقت گرفتیم که هفدهم شهریورماه موعد مقرر تمام می‌شود. امیدواریم تا این زمان تکلیف معلوم شود. بالاخره آب مورد نیاز مردم کرمان باید تامین شود. اگر این پروژه اجرا نشود، باید جایگزین آن معلوم شود. پروژه‌ی انتقال آب از خرسان ۱۸ هزار میلیارد تومان پول می‌خواهد و ۲۰ سال طول می‌کشد تا اجرا شود. یکی هم پروژه‌ی انتقال آب از خلیج‌فارس است که هر مترمکعب آب آن الان ۳۵ هزار تومان می‌شود. آب با این قیمت را می‌توانند تامین کنند؟ هرکس می‌تواند مسئله را حل کند بسم‌ا… ما دستش را هم می‌بوسیم.
پس باید منتظر نظر وزارت نیرو بمانیم؟
وزارت نیرو دارد پیگیری می‌کند و می‌گوید من مطالعه کردم و مشاور گرفتم و مشاور طراحی کرده و از طرح خود دفاع هم می‌کند. باید تا پایان موعد مقرر صبر کنیم.
آقای استاندار، اعلام می‌شود که ۱۳ شهر استان با مشکل مواجهند ضمن اینکه ۷۷۰ روستا هم آب شرب سالم ندارند. مشکل فقط کرمان نیست.
بله. همین‌طور است. ۱۳ شهر ما مشکل دارد. اما بدین معنا نیست که محل تامین آب این شهرها مشکل داشته باشد بلکه منابع مالی برای آن نداریم. برای تامین آب همه‌ی شهرها برنامه، روشن و معلوم است که آب آن‌ها از کجا باید تامین شود.
مثلا آب جیرفت و عنبرآباد باید از سد جیرفت تامین شود و منبع آن مشخص است ولی مشکل پول برای اتمام آن داریم. منبع تامین آب شهرهای شرقی استان هم معلوم است و ما هم دنبال تامین منابع مالی این پروژه‌ها هستیم و پیگیری‌هایی نیز انجام داده‌ایم. برای ۷۷۰ روستا هم که گفتید، آب دارد با تانکر تامین می‌شود، ولی نیاز به شبکه و منبع تامین آب دارند. البته تعداد روستاها ۹۰۰ تا بوده که در یکی، دو سال گذشته به ۷۷۰ مورد رسیده و این یعنی کار در حال انجام است.
