مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان مطرح کرد
در برقراری امنیت کارنامة خوبی داریم
آفت امنیت اجتماعی بی‌تفاوتی مردم و نهادهای فرهنگی و اجتماعی است
برای برقراری امنیت نقشه‌ی راه تهیه کردیم
محمد لطیف کار – مقوله‌ی امنیت عمری به درازای تاریخ زندگی اجتماعی انسان دارد. اهمیت و ابعاد این موضوع در دنیای امروز اما بسی گسترده‌تر از زمان‌های پیشین است. تا آن‌جا که یکی از شاخص‌های مهم برتری یک نظام سیاسی نسبت به سایر نظام‌ها موفقیت در برقراری امنیت به شمار می‌آید.
خلیل همایی‌راد مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان از کارشناسان زبده‌ی امنیتی استان است که در سال‌های اخیر در حوزه‌ی اجرا نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. او از جمله چهره‌های رسانه‌ای استان است که همواره دیدگاه‌‌های خود را از وضع امنیت در استان، چالش‌ها، و نیز عوامل مثبت و منفی تاثیرگذار بر این مقوله را مطرح کرده و تحلیل‌های خود را در معرض داوری افکار عمومی قرار داده است.
دوهفته قبل به مناسبت هفته‌ی گرامیداشت نیروی انتظامی فرصتی پیش آمد تا با او در این زمینه به گفت‌وگو بنشینم. او مثل همیشه بر نقش فرهنگ و آموزش به عنوان مهمترین عامل تاثیرگذار بر امنیت اجتماعی تاکید کرد؛ و مهمترین چالش را در این حوزه، فقدان یک انسجام میان متولیان فرهنگ و برنامه‌‌ای جامع در این زمینه دانست. همایی‌راد اما این کمبود را در حوزه‌ی امنیت اجتماعی با اهمیت می‌داند؛ چرا که او معتقد است امنیت هفت لایه دارد و ما در همه‌ی موارد کارنامه‌ی بسیار خوبی داریم و اینک در آخرین گام یعنی تامین امنیت اجتماعی قرار داریم که باید بیشترین توان و انرژی خود را صرف این مقوله کنیم. آنچه در ادامه می‌خوانید زبده‌ی این گفت‌وگوست.
استاندارد امنیت در سوریه و سوئیس
همایی‌راد با اشاره به این‌که تعریف امنیت با توجه به استاندارد‌های هر جامعه متفاوت است، اظهار کرد: امنیت در سوریه یک تعریف دارد و در سوئیس یک تعریف دیگر. مثلا اگر امروز شما در خیابان‌های عراق تردد کنید و ترور نشوید احساس امنیت می‌کنید. وی افزود: طبیعتا این نوع امنیت با آنچه مردم نروژ با آن سر و کار دارند کاملا متفاوت است. مقصودم این است که وقتی ما از امنیت حرف می‌زنیم باید منظورمان واضح و مشخص باشد که از چه چیز حرف می‌زنیم.
نقشه راه امنیت را تهیه کردیم
مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان در باره‌ی فعالیت‌های حوزه‌ی مسوولیت خود گفت: ما برای برقراری امنیت نقشه‌ی راهی تهیه کرده‌ایم. برای این‌کار، از مراکز علمی ودانشگاهی مثل دانشگاه شهیدباهنر و مرکز تحقیقات کاربردی ناجا هم کمک گرفتیم. وی با بیان این‌که من چهارم آبان ۹۴ وارد این حوزه در استانداری کرمان شدم تاکید کرد: از آن زمان، تقریبا هر روز در باره‌ی این سند من جلسه داشته‌ام. اقای استاندار و اقای ذکاء اسدی هم پشتیبانی کردند، تا این‌که نهایتا در اول بهمن ماه، همان‌سال سند توسعه نظم و امنیت که نقشه‌ی راه امنیت استان است را ارائه دادم. همایی‌راد افزود: در آن‌جا ما دقیقا امنیت را تعریف کردیم و مشخص کردیم که چه کسانی در امنیت نقش دارند. وی توضیح داد که این سند دو راهبرد اصلی دارد؛ یکی مسوول سازی و یکی همراه سازی؛ و برخلاف آن که در گذشته تصور می‌شد که امنیت فقط در اختیار سپاه، نیروی انتظامی، اداره اطلاعات و قوه‌ی قضاییه است؛ در این سند مطرح شد که همه در برقراری امنیت صاحب نقش و مسوولیت هستند. وی تصریح کرد: پس از آن‌که اقای رزم‌حسینی طی آیین ویژه‌ای از این سند رونمایی کردند؛ از آن زمان این سند، نقشه‌ی راه ما قرار گرفت.
اجتماعات ما با امنیت کامل
برگذار می‌شود
همایی‌راد در پاسخ به این پرسش که در این نقشه‌ی راه امنیت چگونه تعریف شده است؟ گفت: در این سند هفت لایه‌ی امنیتی را تعریف کردیم. بیان این هفت لایه با الزامات بین‌المللی هماهنگی دارد. همچنین با قانون اساسی، سند چشم‌انداز و راهبردهایی که از سوی مقام معظم رهبری و حضرت امام(ره) مطرح شده نیز انطباق دارد.
وی در ادامه بیان کرد: در لایه‌ی اول که امنیت مرزها را شامل می‌شود، ما موفق شده‌ایم امنیت را در مقابل تهدیدات دشمن تامین کنیم. یعنی نیروهای سپاه و ارتش شبانه‌روز دارند از مرزهای کشورحراست می‌کنند. وی گام دوم برقراری امنیت را غلبه بر گروه‌های تروریستی و پیشگیری از اقدامات خرابکارانه عنوان کرد و افزود: نیروهای حافظ امنیت دارند فعالیت می‌کنند و حاصل آن این است که فضاهای عمومی و اجتماعات ما با امنیت کامل برگزار می‌شود؛ و اگرچه بارها مورد تهدید امنیتی قرار گرفته‌ایم، اما هیچ وقت شاهد هیچ اتفاقی نبوده‌ایم.
حتی یک گروه مسلح در کرمان نداریم
مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان در زمینه‌ی برخورد با گروه‌های مسلح و اشرار که در دهه‌ها‌ی شصت و هفتاد در کرمان جولان می‌دادند گفت: من در دهه‌ی شصت در کرمان بودم و در دهه‌ی هفتاد نیز که در تهران مسوولیت داشتم خاطرم هست که بیش از دویست گروه مسلح در کرمان مستقر بود. حتی در مناطق مختلفی که این گروه‌ها در کوه‌ها و بیابان‌های اطراف شهرها فعال بودند دقیقا بخاطرم مانده است که چه تعداد بودند و چه میزان شرارت داشتند. وی خاطر نشان کرد: شرایط در آن زمان به گونه‌ای بود که این گروه‌های مسلح حتی زمانی که منطقه‌ی شرارت خود را موقتا ترک می‌کردند بخاطر این‌که منطقه از دست آن‌ها خارج نشود، تعدادی از نیروهایشان را جهت نگهبانی باقی می‌گذاشتند؛ و گاهی در همین شهر کرمان با دوشکا رفت و آمد می‌کردند! وی در ترسیم وضعیت آن روزهای استان افزود: گروگان‌گیری‌های گستردهای وجود داشت، و قتل‌های زیادی اتفاق می‌افتاد؛ اما بعد از گذشت سه دهه و بر اثر برخوردهایی که با این گروه‌ها صورت گرفت، امروز شاهدیم که حتی یک گروه مسلح مستقر در استان کرمان وجود ندارد. همایی‌راد در عین‌حال یادآور شد که آخرین گروه مسلح در تیرماه سال ۹۵ با مصوبه‌ی شورای تامین استان و با همت نیروهای اداره کل اطلاعات منهدم شد. وی توضیح داد: این گروه در جبالبارز جنوبی مستقر بود و سرکرده‌ی آن انواع شرارت‌ها را انجام می‌داد. آخرین کاری که انجام داد این بود که همسرخود و خواهر او را آتش زد و زنده زنده کشت. زنش که ۲۱ سال داشت پنجمین همسر او بود و خودش نیز بالای شصت سال سن داشت. وی در ادامه گفت: یک نمونه از کارهای او این بود که از پیمان‌کاران محلی باج می‌گرفت؛ که در نتیجه مانع توسعه و سرمایه‌گذاری در منطقه می‌شد.
مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان یک سطح دیگر امنیت را امنیت سیاسی دانست، و در این زمینه گفت: در دولت یازدهم امنیت سیاسی به طور کامل در استان کرمان برقرار بود؛ به‌طوری‌که با تدابیر و اقدامات شورای تامین استان حتی یک گروه سیاسی هم مورد حمله قرار نگرفت. وی افزود: اگر شما سراغ دارید بگویید آیا یک سخنرانی لغو شد؟ آیا تجمعات با کوچکترین مشکلی مواجه شدند؟ همایی‌راد با اشاره به نقش مثبت استاندار گفت: ایشان گفتند هرکس قانون اساسی را قبول دارد در این چارچوب قرار می‌گیرد و طبق قانون هم می‌تواند مراسم برگزار کند. وی با اشاره به برگزاری سخنرانی آرام نایب رئیس مجلس در دو سال پیش افزود: شما دیدید که سخنرانی نایب رئیس مجلس در خراسان لغو شد و در فارس هم شاهد بودیم که چه مشکلی پیش آمد؛ اما در کرمان با هیچ مانعی روبه‌رو نشد. همایی‌راد دلیل آن را برقراری امنیت سیاسی در استان کرمان عنوان کرد و تصریح کرد: برقراری امنیت، معنی‌اش این نیست که ما فقط در مقابل تهاجم بیگانه و تروریست‌ها، امنیت داشته باشیم؛ باید شرایط به‌گونه‌ای فراهم شود که گروه‌های سیاسی هم طبق قانون بتوانند جلسات سیاسی خود را برگزار کنند. وی بیان کرد: طبق قانون دانشگاه می‌تواند سخنران دعوت کند؛ و چون دراین مورد اقدام غیرقانونی انجام نشده بود، شورای تامین استان ایستادگی کرد تا این سخنرانی در آرامش برگزار شود؛ که این اتفاق در واقع نقطه‌ی عطفی در برقراری امنیت سیاسی بود و باعث افتخار شد.
همایی‌راد در ادامه به امنیت فرهنگی هم به عنوان یک لایه‌ی دیگر از امنیت اشاره کرد، و افزود: شما به عنوان رسانه باید امنیت داشته باشید؛ یک کنسرت اگر مجوز قانونی دارد باید امنیت داشته باشد؛ سینماها باید امنیت داشته باشند. مراسم ملی و مذهبی هم باید امنیت داشته باشند؛ که در این زمینه کرمان هم موفق عمل کرده ودر سایه‌ی همدلی و همکاری نیروهای امنیتی و انتظامی و قضایی، امنیت برقرار است. علاوه بر این اقدامات در دو لایه‌ی دیگر یعنی امنیت غذایی و امنیت زیست محیطی نیز فعالیت‌های موثری در استان صورت گرفته که یکی از مصادیق آن‌ها، بهبود وضعیت نان و نظارت بر چرخه‌ی تولید و فراوری از مزرعه تا سفره و همچنین برخورد جدی با سموم غیرمجاز در محصولات کشاورزی است که متاسفانه در دولت‌های گذشته به دلیل تحریم، توسط سوداگران وارد شده بود و یکی از عوامل موثر بر انواع بیماری‌های گوارشی محسوب می‌شد و هزینه‌های زیادی به خانواده‌ها و نظام درمانی کشور وارد می‌ساخت.
برای برقراری امنیت
شهدای زیادی داده‌ایم
وی با اشاره به این‌که بعداز همه‌ی موارد فوق به امنیت اجتماعی می‌رسیم؛ اظهار کرد: ما باید امنیت اجتماعی را ارتقاء بدهیم. این‌که ما به چنین درجه و مطالبه‌ای رسیده‌ایم معنایش این است که در این جامعه استاندارد امنیت بالا رفته است. همایی‌راد افزود: من به عنوان مدیرکل امنیتی وقتی به جلسه‌ای می‌روم دیگر نمی‌گویم آقای فرماندار دست شما درد نکند چون شرارت و گروگان‌گیری در منطقه ندارید؛ چون معتقدم ما دیگر از آن سطوح و لایه‌های امنیت عبور کرده‌ایم، و برای رسیدن به این سطح از امنیت، هزینه‌های فراوان و شهدای زیادی داده‌ایم. بنابراین مطالبه‌ی امروز چیز دیگری است. وی گفت: باید دنبال پاسخ این پرسش باشیم که چرا فلان پسرجوان اقدام به قتل پدر خودش کرده است؛ یا به چه دلیل اگر یک نفر به خواستگاری رفته اما جواب منفی شنیده به تلافی آن اقدام به قتل می‌کند. یا چرا یک برادر اگر به خواهرش سوء ظن پیدا کرده به خودش حق می‌دهد دست خود را به خون خواهرش آغشته کند. همایی‌راد با بیان این‌که این‌ها موضوعات امنیتی نیست، اما در حوزه‌ی برقراری امنیت اجتماعی قابل طرح‌اند خاطر نشان کرد: اما این رویدادها تبعات امنیتی که دارند، و امنیت روانی جامعه را به خطر می‌اندازند. وی تصریح کرد: برداشت من این است که برقراری امنیت اجتماعی یعنی رویارویی با یک طیف گستردهای از تخلف و جرم، مثل رفتارهای نادرستی که ما در هنگام رانندگی از خود نشان می‌دهیم تا جرائم بزرگی مثل قتل‌هایی که گاه به گاه رخ می‌دهد. وی افزود: من این طیف را در حوزه‌ی امنیت اجتماعی قرار می‌دهم. سخت‌ترین بخش خشونت هم قتل است؛ بعد از آن، نزاع‌های گروهی را داریم، که با سلاح سرد و یا سلاح گرم رخ می‌دهد. نزاع‌های فردی و خشونت‌های کلامی را هم داریم. وی گفت: در بحث امنیت اجتماعی باید تکلیف خود را با این تخلفات و جرایم روشن کرد.
نهادهای فرهنگ و سلامت
باید مسوولیت بپذیرند
همایی‌راد در پاسخ به این سوال که وقتی صحبت از امنیت اجتماعی می‌شود چرا شما همواره روی نقش فرهنگ تاکید می‌کنید، و این در حالی است که عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در هر جامعه باهمدیگر و درهم تنیده هستند گفت: ببینید؛ آن‌چیزی که از تعریف فرهنگ در ذهن دارم شامل همه‌ی آداب و رسوم، سنت‌ها و سطح آموزش در جامعه مربوط می‌شود. وی بیان کرد: مثلا در بحث امنیت اجتماعی، با مساله‌ی سلامت روان هم سر و کار داریم. یعنی یک فردی بدلیل عدم سلامت روان ممکن است به جان و مال یا ناموس و آبروی دیگران تعرض کند وامنیت اجتماعی را به مخاطره بیاندازد.
مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان با بیان این‌که در گذشته شاهد قتل‌های سریالی هم بوده‌ایم گفت: در برخی از استان‌ها قتل‌هایی رخ داده که بعضا ۲۰ تا ۳۰ نفر قربانی داشته‌اند، گفت: البته در این مورد با یک فرد که سلامت روان ندارد سر و کار داریم؛ اما وقتی ما دنبال تعیین یک علت اصلی هستیم در واقع دنبال این هم هستیم که نهادهای ذیربط در بخش دولتی و غیر دولتی همگی مسوولیت بپذیرند. همایی‌راد گفت: وقتی ما به این نتیجه می‌رسیم که نقش فرهنگ از سایر عوامل در قتل‌ها پر رنگ تراست، معنای آن این است که وقتی خشونت یا نزاع و قتل صورت می گیرد تنها دستگاه قضایی و نیروی انتظامی مسئولیت ندارند بلکه آموزش و پرورش و سازمان تبلیغات هم باید بیایند و مسوولیت بپذیرند. ائمه جمعه و جماعات هم مسوولیت بپذیرند. ارشاد و هر نهاد فرهنگی دیگر هم باید مسوولیت بپذیرد. و در واقع همه بیایند در یک مجموعه‌ای روی این موضوع متمرکز بشوند. همایی‌راد با اشاره به ساختار شورای تامین استان گفت: در این شورا نهادهای متعددی هست، اما همه‌ی این‌ها یک تشکل درست کردند و مسوولیت آن هم بر عهده‌ی استاندار است. این شورا برنامه و هدف دارد و نظام سنجش عملکرد هم دارد، اما در مورد نهادهای فرهنگی فاقد چنین نظامی و مسوولیتی هستیم.
همایی‌راد درپاسخ به سوالی دیگر، که از او خواسته بودم تا تحلیل خود را از خشونت‌های فیزیکی و تاثیر نهادهای فرهنگی بر بهبود اوضاع بیان کند گفت: بهبود وضعیت رفتارهای مجرمانه و خشونت‌های فیزیکی به نظر من نهایتا معطوف به این است که نهادهای فرهنگی را دعوت به پذیرش مسوولیت بکنیم تا آن‌ها به صحنه بیایند و زمینه‌های جرم و جنایت را با کار فرهنگی و آموزش کاهش بدهند. وی در پاسخ به این پرسش که اگر در یک جامعه فقر و بی‌‌عدالتی و بیکاری باشد مسائل فرهنگی چقدر می‌توانند همچنان نقش اصلی را در بروز جرائم خشن داشته باشند گفت: دستگاه‌هایی مثل نیروی انتظامی یا دادگاه‌ها حسب وظیفه‌ای که دارند با عوامل جرم و جنایت برخورد می‌کنند و در این‌جا هم قصد ارزیابی عملکرد این نهادها را نداریم. وقتی در یک جایی قتلی اتفاق می‌افتد این نیروها اقدام به دستگیری قاتل می‌کنند. وی بیان کرد: جالب است که بدانید ضریب دستگیری قاتل‌ها امسال به ۱۰۲ درصد در استان رسیده است؛ معنای این آمار این است که برخی از این دستگیری‌ها مربوط به قتل‌هایی است که در گذشته رخ داده و ربطی به امسال ندارد. این مقام امنیتی افزود: این در حالی است که نرم جهانی آن ۸۰ درصد است. وی تاکید کرد: ببینید؛ من نمی‌خواهم راه حل بدهم. چون معتقدم راه حل را متخصصین حوزه‌های فرهنگ، جامعه شناسی، روان‌شناسی و جرم‌شناسی باید بدهند؛ معتقدم آن‌ها باید بیایند و چاره اندیشی بکنند.
مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان با اشاره به این‌که ظرف همین ماه گذشته یک پیمایش در یکی از شهرستان‌ها انجام شده که به اعتبار این بررسی ضریب بیماری‌های نوروتیک و سایکوتیک بالاتر از حد نرمال است، افزود: خوب این چه تبعاتی دارد؟ ممکن است این عارضه به خود ستیزی و عوارضی چون افسردگی و اعتیاد منجر بشود و نهایتا هم ممکن است به خودکشی برسد؛ به عکس هم این عوارض می‌توانند به دیگر ستیزی منجر گردیده و باعث خشم وخشونت و نزاع و قتل بشوند. وی خاطر نشان کرد: من متخصص نیستم؛ اما کلیات را درک می‌کنم که خاستگاه این نوع جرائم، مسلما سیاسی و امنیتی نیست و ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی و یا روان شناختی دارند . حتی ممکن است در بررسی‌ها ما به عواملی برسیم که به گذشته‌ی شخص مربوط می‌شود و نیاز به مداخلات روانی یا دارویی باشد. همایی‌راد گفت: ما در جلساتی که داریم البته به عوامل گوناگون و تاثیرگذار بر روحیه‌ی مجرمین توجه می‌کنیم. حتی به نوع تغذیه، سطح ارتفاع منطقه، و رطوبت یک اقلیم هم دقت می‌کنیم، و جرم‌شناسان تاثیر این عوامل را در نظر می‌گیرند. وی بیان کرد: حرف من این است که ما ضمن این‌که به همه‌ی این عوامل دقت داریم باید مسوولان آموزش و پرورش و بهداشت روان و نیز سایر نهادهای فرهنگی به میدان بیایند و برای حل مشکل کمک بدهند. اما این‌که بگوییم کدام عامل بیشترین نقش را دارد باید بررسی‌های مفصلی صورت بگیرد. به نظر من این‌که سهم هر عامل چقدر است جزو حلقه‌های مفقوده‌ای است که باید به صورت عمیق مطالعه کرد.
در حوزه‌ی فرهنگ
متولی و ساختار نداریم
مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان با اشاره به این‌که ما در حوزه‌ی امنیت با یک ساختار و نظم خوبی در انجام امور مواجه هستیم گفت: در حوزه‌ی فرهنگ اما چنین ساختاری نداریم. هر نهاد برای خودش و با برنامه و هدفی که دارد مسیری را طی می‌کند. وی رویکرد پلیس را در سال‌های اخیر یک رویکرد مردمی و اجتماعی خواند و افزود: پلیس قطعا بخشی از کار را انجام می‌دهد. رویکردهای پلیس امروز، اجتماعی، مردم محور وبا تمرکز روی آموزش است و مسلما تا حدی تاثیرگذار است. همایی‌راد تاکید کرد: شما تبلیغات سطح شهرها را به طور مثال اگر در همین هفته نیروی انتظامی ملاحظه بکنید می‌بینید که چقدر به مسائل اموزشی و فرهنگی بها داده می‌شود. با این وصف من معتقدم در مقوله‌ی امنیت اجتماعی مردم همچنان نقش محوری و کلیدی دارند؛ چرا که در بحث امنیت احتماعی شما با یک تروریست یا با یک شرور مسلح شناسنامه‌دار سر و کار ندارید؛ در این‌جا شما با یک آدمی مواجه هستید که ممکن است در اثر یک خشم آنی با کارد موکت بری معلم خود را بزند، یا به یکی از بستگان خود حمله بکند. این آدم در حقیقت یک فرد عادی است که به دلیل عدم توانایی کنترل خشم یا فقدان مهارت‌های لازم برای حل مشکل خود، دچار چنین عارضه‌ای شده است و خانواده‌ی خویش، دادستانی و پلیس و دیگر ارکان امنیتی را درگیر می‌کند و گاهی یک شهر و کشور را متاثر می‌کند . همایی‌راد افزود: باید ببینیم آیا این فرد راهکار دیگری برای مواجه شدن با مشکل خود بلد است یا نه؟ آیا مهارت‌های حل مساله را می‌داند یا نه؟ وی با تاکید هشدار داد که ما در حوزه‌ی فرهنگ متولی نداریم. برنامه‌های فرهنگی کمّی است؛ وبرخی از آن‌ها کیفیت لازم را ندارند؛ وقتی از عملکردها می‌پرسید همیشه لیست بلند بالایی از فعالیت‌ها ارائه می‌شود؛ اما اگر مردم بپرسند که نتایج حاصل از این اقدامات بر امنیت اجتماعی و حل آسیب‌ها چه بوده، کسی به این پرسش جوابی نمی‌دهد؛ اما من به اجمال می‌گویم در حوزه‌ی روستایی به گمان من دهیاری‌ها و در شهرها شوراها و خصوصا شورای محلات خیلی خوب می‌توانند اثربخشی فرهنگی و اجتماعی داشته باشند. مثلا ما در دهات کدخداها را حذف کرده‌ایم اما دهیارها فاقد اختیارات و مسئولیت‌های کافی هستند و به آن‌ها نقش نداده‌ایم تا در بحران‌های خانوادگی مداخله کنند و زمینه‌ی پیشگیری از حوادثی مانند قتل ۱۰ عضو خانواده در روستای جهان آباد را بگیرند. همایی‌راد این را هم اضافه کرد که معتقدم یکی از آفت‌ها در حوزه‌ی امنیت اجتماعی بی‌تفاوتی است. جامعه باید نسبت به جرائم و قانون شکنی‌ها حساس باشد و مسوولیت بپذیرد. اگر در محیط پیرامون ما خودکشی، نزاع یا قتلی رخ داد، هرکس در هر جایگاهی که هست باید بگوید سهم و وظیفه‌ی من در این اتفاق چیست؟ ما نباید بی‌تفاوت باشیم.
