محمدحسین انجم‌شعاع؛ مدرس دانشگاه و کارشناس ترافیک در گفت‌وگو با استقامت
احداث پُل باغ‌ملی اشتباه نیست
زمان ساخت و زمان بهره‌برداری از پل باغ‌ملی مناسب نبود
اسما پورزنگی آبادی – شهروندان کرمانی روزهای پایانی سال ۹۶ را در حالی سپری می‌کنند که نه‌تنها حلاوت اتمام یکی از پروژه‌های بزرگ شهر خود را نچشیده‌اند بلکه کام‌شان هم تلخ شده است چرا که در برخی از ساعات روز، هنگام عبور از روگذر باغ‌ملی با مشکل زیادی مواجه شده و مجبورند زمان زیادی را در ترافیک معطل بمانند.
این پروژه که قرار بود مردادماه به بهره‌برداری برسد اواخر بهمن‌ماه امسال افتتاح شد؛ آغاز ساخت آن در زمان شهرداری علی بابایی؛ فرماندار فعلی کرمان بوده، توسط قرارگاه خاتم‌الانبیاء اجرا شده و شورای پنجم شهر و سید مهران عالم‌زاده؛ شهردار جدید کرمان آن را به پایان رسانده و افتتاح کرده‌اند.
مدتی پیش از افتتاح پل، از وجود ایراداتی فنی در این پروژه خبر داده شد و در گفت‌وگویی که با علیرضا حکاک‌زاده؛ مشاور ترافیک شهردار کرمان داشتم؛ او تاکید کرد که به‌صلاح نیست قبل از رفع ایرادات این پروژه به بهره‌برداری برسد. کسانی که صلاح را در افتتاح دیدند اما این هشدار را نادیده گرفته و پل را وارد مدار کردند. حالا مردم کرمان از ترافیک کل آن محدوده کلافه‌اند و انتظار دارند برای رفع مشکل رفت‌وآمدشان در این محدوده؛ مقامات و مسئولین و کارشناسان از تماشاچی بودن دست برداشته و وارد میدان شوند و تصمیمی گرفته و کاری بکنند.
در این راستا با مهندس محمدحسین انجم‌شعاع؛ تنها کارشناس ترافیک سازمان نظام مهندسی ساختمان استان کرمان گفت‌وگو کردم تا بگوید بهتر است از این به بعد در باغ‌ملی و در شهر چه بکنند؟
او مدرس بخش عمران دانشگاه شهید باهنر کرمان بوده و سابقه‌ی معاونت ترافیک شهرداری کرمان در گذشته را نیز در کارنامه دارد و کسی است که در دوره‌ی شورای چهارم شهر کرمان و زمانی‌که تصمیم بر ساخت تقاطع غیرهمسطح در چهارراه طهماسب‌آباد داشت قطعی می‌شد؛ به صحن علنی شورا آمد و با طرح نگرانی‌های خود از چنین تصمیمی، به‌صراحت گفت که ساخت تقاطع غیرهمسطح طهماسب‌آباد خلاف قانون است و هشدار داد نباید این پروژه اجرا بشود که نشد هم.
گفت‌وگوی تلفنی‌ام با انجم‌شعاع درباره‌ی پل باغ‌ملی را در ادامه می‌خوانید:
آقای انجم‌شعاع؛ با بهره‌برداری از روگذر باغ‌ملی تردد خودروها در این محدوده با مشکلاتی همراه بوده و حتی تصاویری در فضای مجازی منتشر شده که نشان می‌دهد در ساعاتی از روز، روی خود این پل هم ترافیک ایجاد می‌شود. به‌عنوان یک کارشناس چه راهکاری برای حل این مشکل پیشنهاد می‌دهید تا حل بشود یا لااقل کم‌تر شود؟
سوال شما این است که احداث این پل، باعث شده ما در شبکه‌های اطراف باغ‌ملی تراکم خودرویی داریم که شما به آن ترافیک می‌گویید. قبل از پاسخ به این پرسش شاید بهتر باشد اول این سوال را مطرح کنیم که آیا ساخت تقاطع غیرهمسطح در باغ‌ملی باعث این ترافیک شده است؟ که اگر پاسخ مثبت باشد، باید بگوییم پس ساخت این روگذر صحیح نبوده است. اما من می‌گویم این‌طور نبوده و ساخت این پل باعث ایجاد این ترافیک نشده است.
دلایل‌تان چیست؟
ببینید مهندسی ترافیک یک علم است و نمی‌شود به‌طور تجربی و سلیقه‌ای درباره‌ی آن حرف زد و تصمیم گرفت. ما در شهر کرمان طرح جامع ترافیک را داریم که برمبنای مطالعات مبدا ـ مقصد، شهر کرمان را مدل‌سازی کرده و به راهکارهایی رسیده است. در این طرح جامع برای باغ‌ملی، پیشنهاد ساخت تقاطع غیرهمسطح داده شده است. وقتی طرح چنین اجازه‌ای داده است؛ پس من و یا دیگر کارشناسان و هرکس دیگری نمی‌توانیم براساس سلیقه‌ی خودمان بیاییم بگوییم این پروژه نباید اجرا می‌شد. آن مدل‌ها نشان داده که احداث تقاطع غیرهمسطح در باغ‌ملی باعث بدتر شدن اوضاع نمی‌شود؛ چون محور شهاب ـ خورشید (شهید مصطفی خمینی و شهید رجایی) را یک محور شریانی شمال ـ جنوبی دیده‌اند که هفت‌باغ را به جاده‌ی زرند وصل می‌کند و نتیجتا این تقاطع غیرهمسطح را پیشنهاد داده‌اند. اما اینجا یک نکته را نباید نادیده بگیریم؛ در طرح جامع، زمانِ ساخت روگذر باغ‌ملی در اولویت‌های بلندمدت و پس از اجرای اولویت‌های کوتاه‌مدت دیده شده است. مسئولانی که به فکر توسعه‌ی شهر و کمک به رفع معضل ترافیک بودند؛ این روگذری که اکنون احداث شده را براساس آن طرح جامع انجام دادند اما ممکن است گفته شود زمان‌بندی ساخت آن مناسب نبوده و باید صبر می‌کردند یک‌سری اولویت‌های دیگری از جمله تعریض محور شمالی جنوبی را باید انجام می‌دادند و بعد سراغ این روگذر می‌آمدند. در هر صورت؛ این پل باعث نشده ترافیک بیش‌تر بشود. همین‌جا بگویم که اساسا معضل ترافیک خودروها در شهرها که ما به آن تراکم می‌گوییم با احداث پل و تعریض خیابان و اقداماتی از این دست قرار نیست حل بشود. چرا که آنچه باعث تراکم می‌شود؛ رشد جمعیت، افزایش روزانه‌ی تعداد خودروها و محدودیت زمین در شهرهاست که ما روی هیچ‌یک از این شاخصه‌ها کنترل نداریم؛ پس راه‌حل آن هم ساخت خیابان و تعریض و احداث پل نیست. حالا به سوال شما برگردیم؛ چرا تراکم در محدوده‌ی باغ‌ملی زیاد شده است؟ یک دلیل این است پل در مقطع زمانی بدی به بهره‌برداری رسیده. ما در ماه‌های پایانی سال به سر می‌بریم که در این ایام همیشه بیش‌ترین حجم تردد وسائل نقلیه در سطح کل شهر وجود دارد. ما همیشه در این ایام در میدان قرنی معضل تراکم داشتیم اگرچه اکنون بیش‌تر شده اما پایان سال همیشه وضع خیابان‌های ما همین بوده است. تجربه هم نشان داده که همیشه بعد از افتتاح یک پل و یا احداث خیابانی جدید؛ به مرور، رانندگان به‌سمت مسیرهای جایگزین که برایشان بهتر باشد می‌روند که این اتفاق در این محدوده هنوز رخ نداده و زود است بخواهیم درباره‌ی آن قضاوت کنیم. موضوع بعدی این‌که پس از بهره‌برداری از روگذر باغ‌ملی چراغ راهنمایی چهارراه حذف شد؛ چراغ راهنما یک عیب دارد که تاخیر و معطلی ایجاد می‌کند اما ده مزیت هم دارد. از جمله این‌که باعث بخش‌بندی و تقسیم وسائل نقلیه می‌شود. ما آمدیم چراغ فرماندهی چهارراه باغ‌ملی را حذف کرده‌ایم و وقتی خودروها را تقسیم نکرده‌ایم؛ در نتیجه تمام خودروها به‌سمت شمال و یا جنوب هدایت شده‌اند.
خوب پل را ساختند که چراغ چهارراه حذف بشود.
بله. این هم طبیعی است که با حذف چراغ، یک محور خوب می‌شود اما معضل ترافیک آن محور به محورهای دیگر منتقل می‌شود که اصطلاحا ما می‌گوییم گره ترافیکی جابه‌جا شده است.
الان که در ایام پایانی سال قرار داریم و همان‌طور که خودتان اشاره کردید ترددها زیاد شده آیا راهکاری وجود دارد که فعلا مشکل باغ‌ملی حل شود تا شهرداری بتواند در آینده تعریض‌ها را انجام بدهد و مسیر را باز کند؟
باید پیشنهادات پلیس راهور را عملی کرد؛ پلیس در این مواقع بهتر از کارشناسان ترافیک می‌تواند پیشنهاد و راهکارهای موقت بدهد؛ چون در شبکه حاضرند و شبکه را دارند از نزدیک لمس می‌کنند. حالا این سوال هم مطرح است؛ ما به این نقطه رسیدیم و می‌بینیم هرچه که پل و زیرگذر و خیابان جدید می‌سازیم؛ مشکل ترافیک حل نمی‌شود، پس چه باید کرد تا این معضل حل شود؟
پاسخ این سوال را نمی‌توان سلیقه‌ای و یا تجربی داد. باید به طرح‌های بالادستی مراجعه کرد. در مطالعاتی که برای ساماندهی ترافیک شهر کرمان صورت گرفته و در طرح جامع ترافیک که هر دو این‌ها به تصویب وزارت‌خانه هم رسیده است؛ به شهرداری اجازه داده شده که محدوده‌ی طرح ترافیک در هسته‌ی مرکزی شهر کرمان داشته باشیم.
مشابه آنچه که در تمام شهرهای دنیا و ایران صورت می‌گیرد. پس می‌توانیم برای این‌که مشکل این محدوده را حل کنیم از این امکان استفاده و محدوده‌ی طرح ترافیک تعریف کنیم اما برای اجرای این مصوبه نیز باید ابتدا زیرساختارها را آماده کرد.
منظورتان از این زیرساختارها چیست؟ از کجا باید شروع کرد؟
قبل از هر چیز مسئولان ما باید نگرش خود را تغییر بدهند و اولویت شهر را ابتدا به عابران پیاده، دوچرخه‌سواران، سیستم حمل‌ونقل عمومی و در آخر به خودروهای شخصی بدهند. تامین زیرساختارها در شهر کرمان هم کار سختی نیست. اولویت ما در کرمان تقویت اتوبوسرانی به‌عنوان سیستم حمل‌ونقل عمومیِ رایج در شهر است. در حالی‌که اتوبوسرانی در اولویت برتر قرار دارد اما متاسفانه این سازمان هم مورد بی‌مهری مقامات کشوری و هم مورد بی‌مهری مقامات استانی و شهری قرار گرفته و خدمات‌رسانی آن به جایی رسیده که ما با رشد منفی در آمار جابه‌جایی مسافران توسط اتوبوس‌ها مواجه شده‌ایم. در گذشته اگر روزانه ۱۰۰ هزار نفر مسافر جابه‌جا می‌شد الان این رقم به ۷۰ هزار نفر رسیده است. ما حدود ۲۷۰، ۲۸۰ اتوبوس داریم که ۷۰، ۶۰ دستگاه آن چون پول نداریم؛ خوابیده و از رده خارج شده است. در کنار این زیرساختارها، در سطح شهر کرمان پارکینگ عمومی به اندازه‌ی کافی باید وجود داشته شود. الان چرا بلوار جهاد این همه ترافیک دارد؟ بخشی از آن به نبود پارکینگ برمی‌گردد؛ خودروها برای یافتن محل پارک مناسب مدام در این مسیر رفت‌وبرگشت دارند و یا دوبل و حتی سوبل! پارک می‌کنند. در محدوده‌ی باغ‌ملی که موضوع پرسش‌های شما بود ما همین الان دو بیمارستان بزرگ جدیدالاحداث چند صد تخت‌خوابی داریم؛ بیمارستان شهید باهنر و ارتش. سوال من این است: پارکینگ‌های این دو بیمارستان کجاست؟! در کل شهر وضعیت همین است. همچنین؛ شهر کرمان مطابق آنچه که در طرح‌ها آمده نیاز به اتوبوس BRT دارد؛ باید یکی از محورهای معابر را به اتوبوس اختصاص بدهیم. شهر کرمان در حال حاضر حتی یک پایانه‌ی اتوبوسرانی ندارد و اتوبوس‌های ما سطح معابر را اشغال می‌کنند. باید این مشکلات و کمبودها را حل کرد. اگر این‌ها حل شد خیلی از خیابان‌های ما می‌تواند پیاده‌راه و دوچرخه‌‌رو بشود.
فرض کنید ما در کرمان پول و اعتبار کافی هم داشتیم؛ اما روزانه خودروهای جدید دارد پلاک و وارد خیابان می‌شود؛ مگر می‌توان ما هم به اندازه‌ی ماشین‌ها مدام پل و زیرگذر و خیابان بسازیم و مسیرها را تعریض کنیم؟ اگر این زیرساختارها را تامین کنیم و این اولویت‌ها را انجام دهیم؛ مطمئن باشید شهر کرمان هم می‌تواند همچون شهرهای بزرگ دیگر از مشکل فعلی ترافیک نجات یابد. البته نمی‌توان گفت هرگز ترافیک نخواهیم نداشت چون ترافیک یکی از آیتم‌های شهرنشینی است؛ اما به این شکل که الان هست نباید ترافیک داشته باشیم.
درباره‌ی باغ‌ملی برخی معتقدند یک‌طرفه شدن خیابان سعدی تصمیم درستی نبوده و خود این، افرایش ترافیک در آن محورها را موجب شده است. شما چه‌نظری دارید؟
باید اعداد و ارقام را نگاه کنیم و ببینیم برچه اساس چنین تصمیمی گرفته شده؛ این، یک تصمیم فردی نیست که حالا من هم بدون این‌که اطلاعات کافی داشته باشم بیایم بگویم درست بوده یا نه؟ به‌هر حال تصمیمی است که در کارگروه ترافیک گرفته شده و در شورای ترافیک استان مصوبه شده است. این‌که من بخواهم درباره‌اش نظر بدهم خلافِ اصول کارشناسی است که کسی بدون این‌که اطلاعات کافی داشته باشد نظر بدهد فلان کار خوب بوده یا خیر؟
نظر و برداشت شخصی‌تان از این موضوع چیست؟ آیا یک‌طرفه کردن خیابان سعدی تشدید کننده بوده است؟
اگر نظر شخصی قرار باشد بدهم می‌گویم که این، یک تصمیم درست بوده و به حل مشکل کمک کرده است. البته من وقتی در شهر رانندگی می‌کنم؛ این را قبول کردم در چند هفته‌ی پایانی سال باید این ترافیک را تحمل کنم. با این دید وارد خیابان می‌شوم.
